Natuur bij Mechelen

Mechelen zou je wel de fiets- en wandelstad van Vlaanderen kunnen noemen. In geen andere Vlaamse stad heb je zoveel mogelijkheden om de bezienswaardigheden te voet of op het zadel te verkennen. Bij het VVV-kantoor vind je een groot aantal uitgezette routes in en buiten het centrum, elk met een eigen thema of insteek.

Treed in de voetsporen van Margareta van Oostenrijk, de hertogin die haar stempel drukte op de stad, vergaap je aan de prachtige gevels op de IJzerenleen en de Vismarkt, fiets over een van de verharde paden langs de Nete of de Dijle of kies voor een wandeling naar vogelkijkhutten in de natuur. 

Mooiste plekjes, parken in het centrum en natuur rondom Mechelen

De stad heeft enorm veel groene plekjes waar het bij goed weer heerlijk vertoeven is. Tijdens een stadswandeling kom je al snel door de Stiltetuin of de Kruidtuin, maar er is nog veel meer groens te ontdekken. Graag deel ik hieronder mijn tips voor een "groen" bezoek aan Mechelen! 

1. Het Vrijbroekpark

De favoriete plek van veel Mechelaars is het Vrijbroekpark, ten zuidwesten van de Ring. Hier zijn een aantal sportclubs gevestigd en in het aangelegde park is eigenlijk voor iedereen wel wat te beleven.

Deel op Pinterest

Hoogtepunt is de Rozentuin, met meer dan 100 verschillende soorten rozen. Toch mag je zeker niet voorbijgaan aan het wilgenarboretum, de canna- en dahliatuin. In de ecotooptuin groeien verschillende soorten bijzondere planten. Kinderen kunnen ravotten in de speeltuin of kennis opdoen tijdens een gezinswandeling.

2. Kruidtuin

De Kruidtuin is het grootste park in het centrum van Mechelen. Drie ingangen verlenen toegang tot het park: aan de Pitzemburgstraat, via de Bruul of de Zandpoortvest. Het park is geopend voor het publiek van 8 uur tot 21 uur van de lente tot de herfst en tot 19 uur in de wintermaanden.

Deel op Pinterest

Al in de middeleeuwen was dit een plekje waar de elite zich graag vertoonde. Sinds de Eerste Wereldoorlog is de tuin open voor het grote publiek. Strijk neer op het gras naast de oude boom, een van de mooiste exemplaren van de stad, of wandel met de kinderwagen langs de bloeiende borders.

3. Stiltetuin

Verscholen achter de muren van het Aartsbisschoppelijk Paleis ligt nog zo'n groene oase. De Stiltetuin is eentje waar je echt je hoofd even leeg kunt maken op een bankje, terwijl je geniet van de geur van magnolia's en het zicht op de historische gebouwen rondom de groene spot.

Deel op Pinterest

Een Lourdesgrot, een tuinpaviljoen en een tuinmuur zorgen voor leuke details. De Stiltetuin is meestal geopend vanaf 9 uur tot 17 uur (en later in de zomer), op woensdagochtend is hij het hele jaar door gesloten. 

Er zijn nog meer tuinen in Mechelen, zoals de Sinte Mettetuin tussen de Bruul en de IJzerenleen, de Tuin van Ohl, een pittoresk buurtparkje en de Rik Wouters Tuin, een ode aan de bekende Mechelse kunstenaar.

Een van de meest markante bezienswaardigheden in het Vrijbroekpark is echter het "Spookhotel". In de jaren '70 werd gestart met een ambitieus project om een zeer groot hotel te bouwen op deze plek. Men kwam echter nooit hoger dan 2 verdiepingen. De hotelruïne is inmiddels overwoekerd door natuur, de muren benut door creatieve graffiti artiesten. De oude muren en stenen doen dienst als schuilplaats voor reptielen, amfibieën en vleermuizen.

Deel op Pinterest

4. Het Dijlepad

Er zijn tal van mooie wandelingen in Mechelen uitgezet. Een van mijn favorieten is het Dijlepad, een aangelegde route op het water. Dit drijvend vlonderpad is aangelegd op de rivier de Dijle, tussen Haverwerf en Kruidtuin. Een wandeling over het pad geeft een heel andere blik op de stad. Je wandelt langs het water, terwijl kajaks en sups in de zomer aan je voorbij peddelen. 

Deel op Pinterest

De Grootbrug dateert uit de 13de eeuw en is daarmee de oudste brug van de stad. Vroeger deed de brug dienst als tolbrug. Bekijk jij een stad ook graag vanuit dit perspectief? Vanaf de Haverwerf kan je van april tot eind oktober een boottocht op de Dijle maken. Je vaart langs de Vismarkt, de Grootbrug, de Kruidtuin en de Volmolen.

Natuur rondom Mechelen

Het is heerlijk vertoeven in de verschillende stadsparken in het centrum van Mechelen. Wil je echt de natuur in, dan kan je het centrum beter achterwege laten en je pijlen richten op een van de natuurgebieden ten oosten of ten westen van de stad.

Deel op Pinterest

Mechelen is omgeven door getijdengebonden rivieren, zoals de Dijle, de Zenne, de Nete en de Rupel, die met hun slikken en schorren een ideaal plekje bieden voor talrijke vogels, insecten, amfibieën en reptielen. In de rietlanden verschuilen zich vele vogelsoorten, die zich bij laag tij tegoed doen aan de bodemwiertjes op de drooggekomen slikplaten. De kwaliteit van het water in de rivieren is de afgelopen jaren ook sterk verbeterd, waardoor er weer o.a. paling, zeebaars, meerval en bot voorkomt.  

1. Mechels Broek

In het zuidoosten van Mechelen, tussen de Nekker en de Dierentuin van Planckendael, ligt de Vrouwvlietvallei, een moerassig natuurgebied, bestaande uit het Mechels Broek en enkele andere wetlands.

Deel op Pinterest

Natuurorganisaties zetten alles in het werk om dit gebied weer natter te maken. Door indijking in het verleden kwamen grote delen droog te staan, maar nu wordt het water weer vastgehouden, waardoor de natuur er opnieuw floreert. Vogels, kikkers en kamsalamanders weten zo hun weg te vinden naar deze natte natuur aan de rand van de stad.

Vanaf de parkeerplaats bij de Nekkerhal volg je de geasfalteerde weg en draai je net voor de Dijle linksaf. Je steekt de rivier niet over, maar volgt het fietspad op de dijk. Verderop is een houten toegangspoortje tot het Mechels Broek.

Deel op Pinterest

Vanaf dat moment vertoef je volop in de natuur en wandel je langs bossen, over modderige paden en vlonders naar een van de vogelkijkhutten. 

Strijk neer in een kijkhut, tuur over het water en kijk uit naar de spectaculaire buitelingen van de kievit of de mooie kleuren van de ijsvogel. Ook ooievaars laten zich hier zien. Let tijdens het wandelen zeker ook goed op waar je je voeten neerzet, want wij zagen tientallen kikkers en padden. 

Deel op Pinterest

2. Het Hombeeks Plateau met het Zennegat en de Zennevallei

Ten westen van de Dijlestad ligt een open rivierengebied, waar je prachtig kunt fietsen over dijken. Verschillende fietsroutes rond Mechelen voeren door deze regio.

Het Hombeeks Plateau strekt zich uit over de dorpjes Heffen, Leest en Hombeek. Koeien grazen op de natte vlaktes en in de groene weilanden. Door de bouw van een combisluis bootst men getijden na en kan water het gebied overstromen. Hierdoor ontstaan slikken en schorren en komen er weer zeldzame planten en dieren voor.

Het Zennegat in Battel is een bijzondere plek, waar de Zenne, het Kanaal Leuven-Dijle samenvloeien in de rivier de Dijle en verderop overgaan in de Rupel. Dit gebied, dat al sinds 2014 beschermd wordt als archeologisch erfgoed, heeft een rijke geschiedenis van families die er generaties lang als bootslepers werkten. 

Deel op Pinterest

Met de komst van gemotoriseerde vaartuigen verdween het ambacht, slechts een handvol mensen bleef hier wonen. In de 20e eeuw transformeerde het Zennegat in een woonplaats voor kunstenaren en non-conformisten, waaronder de Mechelse schilder Frans Croes. Tegenwoordig trekken de dijken fietsers aan, en de recente aanleg van fietsbruggen heeft de toegankelijkheid van het gebied verder verbeterd. De vogelaar kan hier blauwborst, rietzanger en krakeend observeren.

3. Blaasveldbroek

We blijven in het gebied ten noordwesten van de stad. Het Blaasveldbroek bestaat voornamelijk uit moeras en akkers en is een belangrijke habitat voor vele plant- en diersoorten. Het natuurgebied maakt deel uit van het grotere netwerk van beschermde gebieden en speelt een cruciale rol in het behoud van biodiversiteit. In het gebied zijn diverse wandel- en fietspaden om het moeraslandschap te verkennen. Tijdens een wandeling kun met veel geluk vogels zoals de blauwborst of de roerdomp zien.

4. Kauwendaal

Kauwendaal is een prachtig natuurgebied in het noorden van Mechelen. Dit groene domein staat bekend om zijn rustige wandelpaden en weelderige vegetatie, wat het een ideale plek maakt voor natuurliefhebbers en wandelaars. Het gebied herbergt diverse flora en fauna, maar ook voldoende mogelijkheden voor recreatie, zoals picknickplaatsen waar je in alle rust wat kunt drinken of eten.

Historie in Mechelen en culturele bezienswaardigheden

500 jaar geleden, in de Bourgondische periode, was Mechelen de hoofdstad van de Nederlanden. In deze gouden periode werden paleizen en kerken gebouwd. Statige gildehuizen met houten of rijkelijk versierde gevels begrensden de met kasseien betegelde straten en de stad bloeide op in al haar facetten. 

Deel op Pinterest

Boegbeeld van de stad is nog steeds Margareta van Oostenrijk, de kleindochter van Karel de Stoute. Zij had een grote invloed en bracht tal van wetenschappers, filosofen en kunstenaren naar Mechelen. Onder Maria van Hongarije verloor Mechelen weliswaar haar rol als politiek centrum, maar bleef hoog aanzien hebben en ook in de eeuwen daarna vulde het zich met tal van historische gebeurtenissen. Bij de VVV kan je boekjes verkrijgen met gedetailleerde uitleg.

Het patrimonium van de Dijlestad is op zijn zachtst gezegd indrukwekkend, met meer dan 300 beschermde gebouwen, waarvan 5 op de Werelderfgoedlijst van UNESCO staan. Het is te veel om op te noemen, maar hieronder benoem ik toch even snel een aantal culturele bezienswaardigheden die je niet mag missen.

1. De Sint-Romboutstoren

Het icoon van Mechelen is natuurlijk de Sint-Romboutstoren. Waar je ook bent in of net buiten de stad, overal laat hij zich zien. Wie fit genoeg is, moet zeker een beklimming van de toren ondernemen. Niet alleen goed voor de conditie - 538 trappen naar boven en weer evenveel treden naar beneden - je komt ook van alles te weten over de geschiedenis. Bewonder de enorme klokken in de Klokkenkamer, het looprad in de Kraankamer, de regulator in de Uurwerkkamer en kijk of je het Atomium in Brussel kunt zien vanaf de Skywalk, het panormisch platform, waar je beloond wordt met een fenomenaal uitzicht over de verre omgeving.

Deel op Pinterest

Leuk weetje: op en rond de Sint-Romboutstoren vliegen enkele slechtvalken. Deze indrukwekkende jagers vangen hier vooral stadsduiven.

De toren kan dagelijks beklommen worden van 13 uur tot 18 uur (let op laatste vertrek om 17 uur) en op zaterdagen al vanaf 10 uur. De entree bedraagt op het moment van schrijven (2025) € 8 voor volwassenen.

2. Historische gebouwen

Het fraaie Schepenhuis aan de Vleeshouwersstraat is een van de oudste stadhuizen van Vlaanderen. In de loop van de geschiedenis deed het dienst als vergaderplaats, school, gevangenis, museum, stadsarchief en nu huisvest het de toeristische dienst. Ook het huidige Stadhuis aan de Grote Markt kent een roerige geschiedenis.

Deel op Pinterest

Andere historische hoogtepunten zijn de Sint-Pieter-en Paul-kerk, het Paleis van Margareta van York, het Paleis van Margareta van Oostenrijk, het Hof van Busleyden, de Sint-Jan-Baptist-en-Sint-Jan-Evangelistkerk, het Hof van Cortenbach, Hof van Schoofs en de Haverwerf, met nog drie hele mooie panden. In de Vleeshalle boden handelaars al in de 19de eeuw hun waren aan, en ook nu kun je hier genieten van een hapje en een drankje.

3. Een Groot en een Klein Begijnhof

Neem zeker de tijd om het Groot Begijnhof te bezichtigen. Deze ministad in de stad heeft een uniek karakter en ook hier vind je weer rust en stilte ver weg van de bruisende straten even verderop. 

4. Grote Markt van Mechelen

Een prachtig plein, waar je je vergaapt aan de mooie gevels, in de schaduw van de Sint-Romboutstoren. De historische panden dateren uit verschillende periodes en de kunstliefhebber herkent stijlen uit rococo, renaissance en gotiek.

Deel op Pinterest

5. Wintertuin van de Ursulinen

Een plek in de omgeving van Mechelen die we niet onbesproken kunnen laten is de art nouveau parel in het voormalige internationale meisjespensionaat van de Ursulinen in Onze-Lieve-Vrouw-Waver. Tijdens een interactieve en ludieke rondleiding word je geleid langs de verschillende zalen met prachtige art nouveau details. Het hoogtepunt is de enorme glas-in-lood koepel die een magisch lichtspel geeft. 

Deel op Pinterest

Hoewel de school gerund werd door nonnen, waren deze zeker niet wereldvreemd. Al in 1900 was een kwart van de leerlingen afkomstig uit het buitenland. Lees meer op de Officiële site van de Wintertuin.

Toegankelijk Mechelen

Mechelen is een historische stad en kenmerkt zich door de vele kasseien. Er worden zelfs drie verschillende soorten kasseitjes gedefinieerd. Veel straten zijn dus niet heel makkelijk te berijden met een rolstoel en hier dien je zeker rekening mee te houden tijdens je stedentrip. Toch zijn er op diverse plekken goed toegankelijke bezienswaardigheden. Ook het Dijlepad is bijvoorbeeld in grote mate goed te berijden. Op de officiële site van de toeristische dienst vind je meer informatie over de toegankelijkheid van Mechelen.

Veelgestelde vragen