Lysekil
Zweden - Lysekil is een van de grotere steden aan de Zweedse Bohuslänkust, op het Stångenäs schiereiland. De stad is aan drie kanten omringd door de zee en dus is het een geweldige uitvalsbasis voor wandeltochten langs de kust en avonturen op het water. Ook bevindt een van de mooiste natuurgebieden van Bohuslän zich naast Lysekil en ligt de enige échte fjord van Zweden hier. Wij vertellen je alles over de natuur rond Lysekil!
Historie
Wanneer je de geschiedenis van Lysekil een beetje kent, is het veel interessanter om door de stad en de omliggende natuur te lopen. Dat Lysekil nu een van de belangrijkste steden van Bohuslän is, heeft het te danken aan de inkomsten uit haring en de steenafgravingen van graniet in de 19e eeuw. Het graniet rond de stad was een ontzettend populaire en kostbare bouwsteen. Het werd veel gebruikt binnen Zweden en in Duitsland maar ook landen buiten Europa zoals de VS en Argentinië wilden het hebben.
Bovendien is Lysekil in 1847 uitgeroepen tot gezondheidsoord waar mensen naartoe kwamen om de heilzame werking van het zeewater en de frisse zeelucht te ervaren. Koude baden waren in die tijd erg populair. De sporen van de rijke geschiedenis van Lysekil zie je nog goed terug in de stad en het landschap eromheen. Nog altijd kan je gebruik maken van badhuizen zoals het Kallbadhuset (koudbadhuis) en de rode hutjes uit het visserijverleden staan er nog prachtig bij. De steengroeven hebben echter minder charmante sporen achtergelaten. Op sommige stukken van het reservaat zijn de rotswanden flink toegetakeld. Hierover later meer.
Mooiste plekken Lysekil
De stad zelf is al erg mooi met karakteristieke vissershuisjes, een opvallende granieten kerk en een houten promenade aan zee. Maar wandel je net even de stad uit dan kom je in bijzondere natuur terecht. Deze mooie plekjes wil je niet missen tijdens een vakantie in Lysekil.
1. Stångehuvuds natuurreservaat
Gids Anette van Salta Guiden neemt ons mee naar het natuurreservaat waar zij is opgegroeid: Stångehuvuds bij Lysekil. Een indrukwekkend natuurgebied aan zee waar je het kenmerkende roze Bohusgraniet vindt. Terwijl we naar het reservaat lopen, geeft Anette ons alvast een geschiedenisles:
‘Dat we vandaag de dag nog kunnen genieten van dit wonder van de natuur, hebben we te danken aan Calla Curman. De Zweedse was al vanaf jongs af aan in de ban van het Stångehuvuds natuurreservaat. Samen met haar man Carl Curman (die Lysekil heeft uitgeroepen tot gezondheidsoord) bouwde ze diverse huizen in Lysekil, waaronder een zomerhuis voor henzelf.
Ze kwamen er jaarlijks om te genieten van de schoonheid van de rotskust. Maar vanaf 1870 was het gedaan met de rust. De steenindustrie kwam in opmars en het mooie roze Bohusgraniet was erg populair als materiaal voor kerken, pilaren, bruggen en monumenten en dus werd er eind 19e eeuw een hele hoop steen gewonnen in het reservaat.
Calla keek met lede ogen toe hoe op grote schaal steen werd afgegraven uit het natuurreservaat waar zij zo van hield. In eerste instantie kon ze niet veel doen. De steengroeveneigenaars waren niet geïnteresseerd in het afstaan van hun gebied. De steenverkoop leverde simpelweg te veel op. Tijdens WOI kwam de export van graniet bijna tot een stop en verloor het graniet enorm zijn waarde. Dat was Calla's kans. Stukje bij stukje kocht ze delen van het reservaat op tot ze in 1920 160.000 vierkante meters natuurgebied op haar naam had staan. In 1925 doneerde zij het reservaat aan de wetenschapsacademie met als eis dat het reservaat voor altijd beschermd blijft.’
En zo geschiedde!
Dat we Calla dankbaar mogen zijn, beseffen we zodra we bovenaan het natuurreservaat staan en uitkijken over het landschap: een mozaïek van afgeronde granieten rotsen met een roze gloed met af en toe spleten, scheuren en meertjes. De woeste zee klotst tegen de rotsen op en in de verte zien we eilandjes met vuurtorens erop. Het graniet schittert in de zon. Tussen de rotsen in staat thrift, of lokaal beter bekend als Beach Boys. Roze bloemetjes die mooi afsteken tegen de rotsen. Wat een idyllisch plaatje!
Anette loopt een stuk van de wandelroute Kuststigen met ons mee, van Lysekil naar Skal (13 km). Dwars door het imponerende kustlandschap. Anette kent het gebied op haar duimpje en springt soepeltjes als een steenbok van de ene naar de andere rots. We volgen de witte markering van de Kuststigen en gaan kriskras over de rotsen heen, door spleten die zijn uitgesleten door ijs, langs meertjes die op de rotsen liggen en vlak langs de zee. Soms worden de stenen doorklieft door een kreek. Het herkenbare witte vuurtorentje staat trots bovenop de granieten rotsen. Het is een spectaculair zicht.
In Stångehuvuds vind je een mix van graniet en gneis, dat zo’n 920 miljoen jaar geleden is ontstaan door het stollen van magma. Op sommige plekken zijn de steensoorten versmolten, wat zorgt voor een bijzondere mix van grijs en roze gesteente. De steenafgravingen van de 19e eeuw hebben uiteraard gevolgen gehad voor het landschap en de invloed ervan is vandaag de dag helaas nog goed te zien. Het eerste stuk van het reservaat is intact, maar daarna zien we regelmatig stukken kapot gehakte kust met in blokken gesneden stenen. Anette vergeleek het met afgekapte bomen in een woud en dat is eigenlijk heel treffend. Een treurig gezicht, maar des te dankbaar mogen we zijn dat Calla de rest heeft kunnen redden.
Hoewel de rotsen mooi zijn, zijn het de verhalen van Anette die de rotsen betekenis geven. Ze wist ons enorm veel te vertellen over de visindustrie en de steengroeven en hoe dit welvaart heeft gebracht voor Lysekil. We vroegen haar ook welke dieren hier leven en kregen een uitgebreide beschrijving van de fauna op land en in zee: zeevogels zoals zilvermeeuw, eidereend, aalscholver, alk en sporadisch een Jan-van-Gent maar ook reeën, af en toe een zeehond en ver in zee dolfijnen. Ook zijn er weleens walvissen gespot die afkomen op de haringrijke zee. Maar dit is echt een uitzondering.
Op ongeveer de helft van de route nemen we afscheid van Anette. Het landschap verandert vanaf hier. Het zijn geen gladde rotsen meer. De vegetatie groeit nu op en over de rotsen heen. Allerlei soorten planten en bomen hebben zich op het graniet weten te vestigen, een bijzonder gezicht! We genieten van prachtige vergezichten over de ruige rotskusten en de zee.
Aan het eind van de route komen we nog uit bij een klein vogelreservaat, Trälebergs Kile. Een ondiepe baai met moeras en strandjes die vooral in voor- en najaar een toevluchtsoord is voor trekvogels. Kijk door je verrekijker en je ziet vele soorten eenden, ganzen en steltlopers. Van eiders tot wintertalingen en van kievieten tot tureluurs en futen. Gakkende ganzen markeerden voor ons dan ook het eindpunt van de trail.
Al met al is dit natuurreservaat absoluut een bezoek waard. Zeker als je met een gids gaat krijg je zoveel meer context. Kijk eens bij Salta Guiden voor alle info over het boeken van een tour.
Hotels in Lysekil
Mocht je in Lysekil willen overnachten, dan raden wij Strandflickorona Havshotellet aan. Dit hotel ligt op loopafstand van het reservaat waardoor we ook ‘s avonds nog even zijn teruggekeerd voor een magische zonsondergang. Het oranje roze licht maakt de kleur van het graniet alleen maar imposanter. Wat een bijzondere ervaring!
Bovendien is het hotel zelf ook een unieke slaapplek. Koning Oscar kwam vaak in deze regio langs en de koninklijke invloeden zijn goed te zien in de kamers. Wij hadden een prachtige kamer in de opvallende gele villa. Koperen bad, klassiek behang en een fijn balkon met uitzicht op de huisjes in Lysekil. Havshotellet bestaat uit drie hotels. De villa dus, het hotel zelf en de beach houses waar je in een knus huisje op de klif slaapt. Welke kies jij?
2. Gullmarn fjord
De enige echte officiële fjord van Zweden bevindt zich bij Lysekil. Vlakbij de stad is het zo'n 40 meter diep, maar verderop wel 120 meter. Dit zorgt voor een bijzondere biodiversiteit die meer past bij een locatie dieper in zee. Koningskrabben, inktvissen en dragonetvissen komen hier bijvoorbeeld voor, maar ook zeepennen en zeesterren zie je veelvuldig. Als je meer wilt weten over de fjord en de onderzoeken die hier uitgevoerd worden, bezoek dan het Havets Hus, het aquarium van Lysekil. Hier bewonder je ook meer dan 40 soorten die je in de diepere wateren rondom Lysekil tegen kan komen zoals roggen en haaien.
3. Skaftö
Pak de veerboot en maak een uitstapje naar een ander eiland in de Lysekil-archipel: Skaftö. Veel rustiger en minder bebouwd dan Lysekil en daardoor een fijne plek voor de rustzoekers. Ferry 847 brengt je in ongeveer een kwartier over. Bezoek enkele van de kneuterige vissersdorpjes zoals Fiskebäckskil en Grundsund of ga voor een wandeling langs zee. Je hebt diverse mooie fiets- en wandelpaden en een deel van de Kuststigen loopt over het eiland. Zo kan je mooi twee etappes van deze LAW aan elkaar koppelen.
Doen in Lysekil
Lysekil is een echte bestemming voor de outdoor liefhebbers. Door de aanwezigheid van zowel water als rotsen kan je er deelnemen aan allerlei gave activiteiten op land en in zee.
- Wandelen
We benoemden het net al, je kan op de rotsen een deel van de Kuststigen wandelen. Een fenomenale wandeling! Maar er is nog veel meer te hiken in de Lysekil-archipel. Denk bijvoorbeeld aan de Skuddevik route of de Munekvik trail in Skaftö. Ook heerlijk is om gewoon te struinen over de granieten rotsen en maar kijken waar je uitkomt.
- Kajakken
Anette doet naast wandeltochten ook nog kajaktochten. Super tof om tussen de granieten eilanden door te peddelen en de rotsformaties op het vaste land eens uit een ander perspectief te beleven. Kijk op de website van Salta Guiden en regel jouw onvergetelijke tour door de archipel.
- Duiken en snorkelen
De zee rond Lysekil is een van de beste plekken om te duiken in Zweden. Door de ligging aan een fjord is de onderwaterwereld ontzettend interessant. Duik onder water en kom in een wereld van steile rotswanden met anemonen, zeepennen, zeesterren en andere bijzondere zeewezens. Spot jij een king crab?
- Klimmen
Om de belevenis af te maken is het tof om het graniet met eigen handen te beklimmen. De rotswanden rond Lysekil zijn een van de beste plekken aan de Bohuslän kust om te klimmen. Zowel gevorderde klimmers als families met kinderen vermaken zich hier met uitdagende routes. Zoek je weg omhoog tussen de spleten van het graniet en abseil terug naar beneden. Een echte adrenaline boost! De meest bekende klimspots zijn Hallinden en Lyse.
Deze reis werd mede mogelijk gemaakt door het verkeersbureau van West-Zweden.
