Haaksbergerveen
Overijssel - Wie van natuur houdt en een bezoekje brengt aan het oosten van het land, mag de hoogveengebieden van Twente eigenlijk niet overslaan.
Natuur in Haaksbergen
Haaksbergen boft maar met al deze natuur zo dichtbij huis. Liggen het Witte Venn en het Ammeloër Venn nog op een paar kilometer afstand, het Buurserzand, waterpark ’t Lankheet en het Haaksbergerveen liggen zelfs binnen de gemeentegrenzen. Als je een natuurliefhebber bent, moet je deze gebieden een keer bezocht hebben, want het is er echt prachtig. Ieder jaargetijde is anders en ook ieder tijdstip levert andere plaatjes op. De natuur is er oogstrelend mooi en er lopen veel wandel- en fietsroutes door het gebied die meer dan de moeite waard zijn.
1. Drijftillen in het Haaksbergerveen
Het Haaksbergerveen is het bekendst. Wellicht door zijn grootte, maar misschien ook wel simpelweg om zijn schoonheid. De vele drijvende pakketten veenmos (drijftillen) bieden een prachtige aanblik. Planten als veenbes en -pluis, lavendel en wollegras rijgen zich aaneen en vormen een verraderlijk -op vaste grond lijkende- dichte ondergrond. De wortels van deze planten reiken echter niet tot de bodem, dus het zijn allemaal drijvende eilandjes. Het spreekt dan ook voor zich dat je in het Haaksbergerveen niet van de paden mag afwijken en overal het pad of de vlonders moet volgen.
2. Prachtig natuurgebied
Drassig hoogveen wordt hier afgewisseld met talrijke kleine vennetjes, uitgestrekte heidevelden, struikjes en grasland. Het is er werkelijk een walhalla voor dieren en planten. Op de hoge zandruggen zijn mooie paden aangelegd, van waaraf er voor het geoefende oog van de natuurliefhebber allerlei fraais te zien is. Het is er heerlijk rondstruinen. Het is er rustig, op sommige stukken zelfs weids en het voelt er als vakantie.
Fotografieliefhebbers verlekkeren zich hier als de zon opkomt en er nog dikke lagen nevel over het veen hangen. Ook tijdens het ‘golden hour’ aan het einde van de dag, als de zon bijna aan de horizon verdwijnt, is de aanblik van het veen magisch.
3. Hoogveen
Hoogveen is niks meer dan een dik pak dode, onverteerde resten van planten, voornamelijk veenmos. Op sommige plekken is gedurende duizenden jaren een veenlaag van wel 5 tot 7 meter ontstaan. Dit komt doordat er op een diepte van enkele meters een keileemlaag in de bodem ligt, waardoor het water niet in de bodem kan zakken en wordt vastgehouden door de klei.
Maar het enige water dat boven deze leemlaag te vinden is, is regenwater. En in tegenstelling tot grondwater, is regenwater erg arm aan voedingsstoffen. Alleen het veenmos kan er aarden, doordat de kussens van dit mos het regenwater als een spons opnemen. Door dit proces houdt het mos zichzelf in stand: het raakt verstikt aan de onderkant, sterft daar af en groeit aan de oppervlakte weer aan.
4. Waterbeheer
In het grootste deel van Nederland is het hoogveen verdwenen, met name door ontwatering en het inklinken van het veen; de turfwinning. Het Haaksbergerveen is één van de bekendste en tevens één van de best bewaarde hoogveengebieden van Nederland. Dankzij zijn vernuftige waterhuishoudingssysteem houdt het zichzelf voor een groot deel in stand. Dit veengebied telt bijna 600 hectare aan oppervlak en heeft een compacte, waterrijke deklaag.
Voor het voortbestaan van het veen is het ontzettend belangrijk om het water in dit gebied vast te houden, en Staatsbosbeheer doet dit onder andere door bomen te verwijderen uit het veen. Zouden deze bomen (onder andere de berk en de grove den) namelijk de kans krijgen om te groeien, dan verdampen ze zeer veel water (tot wel honderden liters per dag!), en dat is nou net wat men hier níet wil.
5. Hulp vanuit de schaapskooi
Alleen het weghalen van de bomen uit het veen is niet voldoende. Ook na het verwijderen van de berken, vormen de uitlopers van jonge berken een reëel probleem.
Hiervoor wordt een kudde schapen ingezet, die deze zaailingen opeet en ervoor zorgt dat er minder verdamping plaatsvindt en het waterpeil in stand blijft. Deze kudde graast van ongeveer mei tot oktober in het Haaksbergerveen.
Lammetjes knuffelen
In de lente worden er speciale lammetjesdagen in Haaksbergen georganiseerd! Tijdens dit jaarlijks weerkerend evenement zijn er tal van activiteiten, zoals het tonen van schapen drijven, met daarbij ook een roofvogel show en een marktje. Kinderen kunnen een lam adopteren, die dan altijd bij de kudde mag blijven.
6. Fauna
Broedvogelsoorten die je aantreft in dit veengebied zijn onder meer de wulp, de gras- en boompieper, de blauwborst, de geelgors, de watersnip en de gekraagde roodstaart. Grote trekvogels zijn de grauwe gans en de kraanvogel. De aanwezigheid van de boomvalk is te danken aan de aanwezigheid van de vele libellen en muggen, waar deze valksoort veelvuldig op jaagt. In de zomer is het er voor de mens soms minder goed toeven, omdat de mug erg goed gedijt in het waterrijke gebied.
Amfibieën komen ook veel voor in dit natuurgebied. Kikkers zijn daarbij het best vertegenwoordigd. De heikikker, de groene en de bruine kikker voelen zich prima thuis in het heldere water van het veen. Ook de veel voorkomende watersalamander en zijn minder bekende soortgenoot de kamsalamander hebben hier hun plekje gevonden. De grote modderkruiper, een in Nederland zeldzame vissoort, komt hier eveneens voor, maar deze laat zich maar zelden zien.
Reptielen als de levendbarende hagedis en de giftige adder hebben hier ook hun habitat. Zij hebben een grotere behoefte aan warmte dan amfibieën, vandaar dat er ook droge, zonnige plekken moeten voorkomen in hun leefgebied. En die zijn er volop in het Haaksbergerveen. Er is een grote, gezonde adderpopulatie in het veen, die zich begint te roeren bij de eerste voorzichtige zonnestralen in de lente.
Wandelen in het Haaksbergerveen
De wandelroutes die door het Haaksbergerveen lopen, zijn heel divers. Ze variëren van een lengte van ruim 2 kilometer tot bijna 20 kilometer. Meerdere routes voeren je als wandelaar zowel door het Haaksbergerveen als door het Buurserzand. Ook het Trekvogelpad, een langeafstandsroute dwars door Nederland, voert langs beide natuurgebieden.
Vroeger liep er een pad dwars door het veen, maar dat is gesloten om de rust voor de vogels en andere dieren te kunnen waarborgen. Door vernielingen is de afgelopen jaren het vlonderpad ook buiten gebruik geweest, maar gelukkig zijn de herstelwerkzaamheden daaraan inmiddels in volle gang. Aanrader is wel om dichte schoenen met een goed profiel te dragen, want het kan er flink glad en zompig zijn.
Bereikbaarheid en parkeren
Het Haaksbergerveen ligt ten zuiden van Hengelo en Enschede, in de nabijheid van de Duitse grens.
Parkeren kan het best bij de parkeerplaatsen aan de Niekerkerweg, de Veenweg of de Wennewickweg in Haaksbergen.
Geen wandelliefhebber of gewoon liever per fiets het gebied ontdekken? Neem dan bijvoorbeeld de Venenroute, die 47 kilometer lang is en meerdere hier genoemde natuurgebieden combineert.
Veelgestelde vragen
