Natuurtuin
We besteden steeds meer tijd in onze eigen tuin. Niet gek dat steeds meer mensen hun voor- en achtertuin een opknapbeurt geven om het er extra gezellig te maken en de natuur naar zich toe te trekken. Een gezonde en groene leefomgeving in en rond het huis is immers erg belangrijk om je prettig te voelen en natuurtuinen zitten vol leven. Als natuurliefhebber deel ik graag tips voor een groene tuin, met diervriendelijke inrichting.
Tuin en natuur verbinden
Een natuurvriendelijke tuin hoeft niet altijd te betekenen dat je veel onderhoud hebt. Soms komen er juist meer dieren als je niet elk stukje onkruid weghaalt en bladeren in de herfst gewoon laat liggen. Op deze pagina vind je ook nog enkele tips voor een onderhoudsvriendelijke tuininrichting, hierover verder in dit artikel meer.
Maak van jouw eigen tuin een klein natuurgebiedje...
Hoe krijg je meer natuur in eigen tuin?
In de eerste plaats door beplanting te kiezen, die aantrekkelijk is voor allerlei insecten, zoals vlinders, bijen, hommels, maar natuurlijk ook voor vogels en zelfs egels en eekhoorntjes. Kies voor bomen en struiken die bessen, vruchten of noten dragen. Ook leveren bloeiende bloemen natuurlijk een bijdrage aan het lokken van vooral bijen, hommels en vlinders.
De meeste natuurliefhebbers zullen aanbevelen om vooral inheemse soorten te planten. Inheems groen komt ten goede aan meer insecten. Al is groen altijd beter dan tegels natuurlijk.
Hou je zelf van tropische oorden, dan kan je ook een aantal exotische planten in je tuin planten. Je krijgt dan wel meteen een vakantiegevoel zodra je de deur naar buiten open slaat! De oleander is hiervan een voorbeeld. Let hierbij wel op of deze exoten winterhard zijn of bescherming tegen vorst nodig hebben.
Insecten in de tuin
Insecten zijn erg belangrijk; ze vormen een eiwitrijke bron voor vogels en zoogdieren. Bijen en vlinders zijn gek op de nectar van bloemen. Planten op hun beurt kunnen niet zonder bijen en vlinders, zij zorgen voor de bestuiving en vruchtzetting. Sommige planten zijn prachtig om te zien, bloeien lange tijd en vragen weinig onderhoud. Met name de vlinderstruik is een makkelijke plant en werkt als een magneet voor vooral vlinders, maar ook bijen en hommels waarderen de bloemen van deze struik: dit is eigenlijk een must have in je natuurtuin.
1. Planten die bijen en hommels lokken
Gelukkig zien steeds meer mensen het belang in van bijen en hommels in de tuin. Kies dus voor planten en bloemen, die druk bezocht worden door deze insecten.
De eerste hommels zijn al in februari op zoek naar nectar, plant dus in het najaar al krokusbollen: want krokussen zijn vroegbloeiers. Of ze kunnen in de grond blijven en verwilderen, zodat het jaar daarop nóg meer krokussen zullen bloeien. Ook Gewone brunel, Paarse dovenetel en Rolklaver zijn vroeg bloeiende planten.
Bijen zijn gek op lavendel (bloeit in de zomer), kogeldistel (nazomer, witte of blauwe bloemen), salie, beemdooievaarsbek (paarse of roze plant die tot 90 cm hoog wordt), kruipend zenegroen (altijd groene vaste plant, uitstekende bodembedekker) en hemelsleutel (vetplantachtig en insectvriendelijk).
2. Planten die vlinders lokken
Met hun bonte kleuren en heerlijke geur doen vlinderplanten hun uiterste best om vlinders aan te trekken. Wanneer je verschillende soorten vlinderlokkers in je tuin plaatst, geniet je lange tijd van de leuke fladderaars om je heen. De insecten houden van afwisseling, dus combineer hoge en lage planten, schaduwplanten met zonliefhebbers en planten die op verschillende momenten van het jaar bloeien. Vlinders zijn ook gek op fruit. Leg in de zomer of herfst eens wat (rottend) fruit op de tuintafel of een schoteltje en je zal zien dat ze ook hier op af komen.
Vaste planten die veel vlinders lokken zijn de rode zonnehoed (juli t/m sept), lavendel (juni, juli), dropplant (winterhard, bloeitijd zomer), vlambloem (zomer), kattenstaart (vaste plant, zomer) hemelsleutel (vaste plant, bloeit in nazomer) en herfstaster (vaste plant, bloeit in nazomer).
Heesters die vlinders lokken zijn de sleedoorn (vroegbloeier in maart, april), de vlinderstruik (lange bloeitijd van juli tot zelfs oktober) en liguster (onderhoudsvriendelijk). Ook ribes, zuurbes en kogelbloem zijn geliefd.
3. Bodembedekkers
Tussen bodembedekkers houden veel kleine diertjes zich schuil. Daarnaast houdt het onkruid tegen. Twee vliegen in één klap dus!
4. Gras
Ook een natuurlijk gazon is interessant voor dieren in de tuin. Wanneer je het niet te kort snoeit, bloeien er allerlei bloemen.
5. Insectenhotel
In de meeste tuincentra kan je tegenwoordig een insectenhotel kopen. Hang dit op een beschutte plek in je tuin.
6. Rommelhoekjes
Onder een stapel stenen of dood hout leven veel pissebedden, duizendpoten en oorwormen. Deze bodemdieren ruimen resten van planten op en zijn een geliefd hapje voor de vogels in je tuin. Ook kikkers en padden verbergen zich graag in donkere hoeken. Lieveheersbeestjes kruipen gedurende de winter hierin weg voor hun winterslaap. Sommige planten en bloemen worden geplaagd door bladluis; wist je dat lieveheersbeestjes en oorwormen goede luizen opruimers zijn? En slakken richten ook nog weleens schade aan, maar zijn een heerlijk hapje voor de merel en de lijster. Leg eens een baksteen ergens op je terras: een prima aambeeld voor de lijster om het slakkenhuis op stuk te slaan. Ruim in de herfst niet je hele hof op, laat gerust wat bladeren liggen. Wie weet komt er een egel zijn winterslaap doen.
Van tegeltuin naar natuurtuin
Vogels in de tuin
Merels, kool- en pimpelmeesjes, roodborstjes, boomkruipers, winterkoning, mussen, vinken je kunt ze allemaal in je tuin hebben. Waar veel insecten zijn, zijn ook veel vogels. In een natuurlijke tuin met veel insectenlokkende planten en bloemen, is het halve werk al gedaan.
Maar plant zeker ook een aantal struiken met bessen, daar houden vogels van. Enkele besdragende struiken waar ze gek op zijn: meidoorn, rozenbottel en klimop. Vooral koolmezen en pimpelmezen eten graag de zaden van de zonnebloem. Tip: knip de bloem van de zonnebloem ná de bloei af en leg hem ergens in je tuin. Er zitten nog héél veel zaden in voor de vogels.
Een natuurlijke beschutting wordt vaak gebruikt om een nest te bouwen of om in te vluchten. Wintergroene struiken of bomen zorgen het hele jaar door voor bescherming. Ook vogelhuisjes ophangen is aanbevolen.
In de winter kan je sommige vogels een handje helpen door vetbollen en pinda's (en pindakaas) op te hangen. Strooi ook wat vogelvoer op de grond of een voedertafel, dan kan je de diertjes beter observeren. In de overige seizoenen hoef je niet bij te voeren. Wil je dat toch doen in de lente, leg dan wat meelwormen in de tuin.
In de zomer kunnen vogels last hebben van de warmte. Plaats daarom altijd wat vers water in een kommetje, zodat ze kunnen drinken en baden.
Vijverdieren
Voor ons is een momentje bij de tuinvijver altijd genieten. Mijn zoon en ik kunnen er lekker zitten, kijkend naar kikkervisjes, kikkers, watersalamanders en allerlei insecten in en rond het water. Ook vogels komen er graag drinken.
Wil jij ook een vijver in de tuin, kies dan voor een natuurlijke vijver met geleidelijk aflopende oevers, zodat dieren er gemakkelijk in en uit kunnen. Maak hem minimaal 80 cm diep, dan bevriest het water niet helemaal in de winter. In de ondiepe delen van de vijver kunnen zoogdieren en vogels komen drinken. Kikkers, padden en salamanders hun eitjes leggen. Heb je kikkers in de tuin, dan zal je in het voorjaar de kikkerdril zien. Padden zetten dan weer paddensnoeren af.
Onderwaterplanten zorgen voor zuurstof, terwijl drijvende planten bescherming en opwarmplekken bieden.
Andere dieren in de tuin
Verwelkom je graag andere dieren in de tuin, plaats een natuurlijke omheining of takkenwal, waar dieren makkelijk onderdoor kunnen. Ook hier geldt weer: zorg voor veel afwisseling in de tuin, hoge en lage planten, en maak zowel zonnige als schaduwrijke plekken. Ook een composthoop is interessant. Het kan zomaar zijn dat een ringslang hier haar eieren legt.
Zoogdieren in de tuin zijn vaak nachtdieren, dus de kans om ze te zien is gering. Maar hun sporen en uitwerpselen verraden vaak hun aanwezigheid. Een glimmend zwart drolletje kan duiden op een egel!
Egels houden van beschutte rommelhoekjes, maar er zijn ook egelhuizen te koop. Let wel bij het kopen van een egelhuis dat het niet te licht is. Als het bij stormweer wegwaait, kan een egel in zijn winterslaap sterven. Een houten huis met droog hooi er in heeft de voorkeur.
De egel heeft het moeilijk, dus je kunt hem makkelijk helpen door water en eten te geven. Melk is NIET goed voor egels. Ze eten kattenbrokjes (droog voer kip). Onze egelopvang zegt dat het kant en klare egelvoer niet goed is voor een egel.
Je kunt zelf een voederbak maken door een plastic bak te plaatsen met een opening van 10 x 10 cm. Maak een gangetje met stenen van 10 cm breedte zodat katten er niet door komen. Op het deksel leg je ook een steen, zodat andere dieren dit er niet kunnen af gooien. Komt er een egeltje overwinteren in jouw natuurtuin?
Eekhoorns voelen zich op hun gemak in jouw tuin als je ze iedere dag voorbij ziet komen. Heb je een eekhoorn gezien, leg dan wat extra eten voor ze neer. Dit komen ze ter plekke opeten of nemen het mee, om ergens een voorraadje voor de winter op te bouwen. Bovendien laten eekhoorns zich gemakkelijker observeren als ze aan het eten zijn; dit doen ze meestal in de vroege ochtend of late middag. In de herfst eten ze meer, om een vetlaag voor de winter op te bouwen.
Breng het buitenland in jouw tuin!
Hou je van vakantie, breng dan dat vakantiegevoel naar je eigen tuin! Siergrassen geven bijvoorbeeld een prachtig tropisch gevoel met hun lange bloempluimen. Enkele tips:
- Met lavendel breng je een stukje Provence in je tuin.
- Exotische terrasplanten die je in Nederland kunt houden zijn dwergpalm (Chamaerops humilis, kan tot 3 meter hoog worden), de aenonium arboreum (onderhoudsvriendelijke vetplant) en Sterjasmijn (klimplant).
- Exotische siergrassen voor je tuin zijn o.a. het olifantengras, qewone smele en lampenpoetsersgras, struisriet en pijpenstrootje.
- Heesters met een tropisch uiterlijk zijn de valse tulpenboom (met een leerachtig, groen blad, die ook als leiboom ingezet kan worden), de rode lampenpoetser en de stekelige bereklauw (mooi blad).
Sierpotten
Prachtige grote sierpotten zorgen voor een oase van groen. Het voordeel is dat je ook hoge potten kunt kopen en daarmee op verschillende hoogten planten krijgt. Bloemen en planten in een sierpot vergen wel wat onderhoud. Je moet regelmatig voeding en water geven en soms verpotten.
Hoe maak ik mijn tuin onderhoudsvrij?
In een onderhoudsvrije bloemen- of plantentuin kun je er bijvoorbeeld voor kiezen om een deel te bestraten. Voor een natuurtuin raden we aan om niet meer dan een derde te betegelen! Het gebruik van grind is voor sommigen een zegen. Het laat regen door en je hoeft alleen af en toe te harken om het onkruid te verwijderen.
Welke planten in een onderhoudsvriendelijke tuin? Kies vooral voor vaste, maar ook groenblijvende planten en bomen: dan hoef je in de herfst niet veel bladeren weg te ruimen. Kies je toch voor bladverliezers, laat het tuinafval dan ook eens gewoon liggen. Hoe meer blad en ander afval, des te minder slakken en luizen. En dieren verschuilen zich graag in het tuinafval.
Onkruid kan je vermijden door veel bodembedekkers te planten: die heb je in vele soorten en maten en ze geven onkruid weinig kans. Verder kan je voor weinig onderhoud grote groepen van dezelfde plantensoort planten. Met name vrouwenmantel, schoenlappersplant, geraniums, hosta's en kattenkruid lenen zich hier voor.
Als je een wintergroene haag wilt, is een scherm met een hedera klimopplant een fijne oplossing.
