Egels
Het gaat niet goed met de egel. In 10 jaar tijd is het aantal gehalveerd en dat doet ons zeer. Want egels, daar houden we bij Naturescanner enorm veel van. Jij ook, lees dan dit verhaal, want ook jij kunt misschien helpen!
Onze liefde voor egels begon met een knuffel. Ik was zelf op persreis voor werk en bracht een leuk pluche egeltje mee voor mijn zoon. Hij werd onafscheidelijk van die knuffel en dus kochten we er nog eentje bij. Inmiddels vergezellen Chipi en Choki ons overal waar we gaan. Toen we verhuisden naar een huis met een grote tuin, bedacht ik me dat het wel erg leuk zou zijn als er ook echte egels in onze tuin zouden komen. En toen viel mijn oog op de egelopvang bij ons in de buurt.
Egelopvang
Bij de egelopvang vangt men egels op die daar zijn geplaatst door dierenbescherming, asiel of dierenarts. Vaak zijn het verwonde egels of weesjes die ergens gevonden werden. De medewerkers verzorgen de egels tot deze groot genoeg zijn om weer vrijgelaten te worden in de natuur. Maar de egelopvangen zitten regelmatig vol en daarom zijn zij vaak op zoek naar mensen met een geschikte tuin, die de beestjes verder willen de winter door helpen tot ze zijn aangesterkt.
Egels in de tuin
En zo kwamen wij dus in aanmerking voor egels in onze tuin. In eerste instantie ging het om één egel die vrij rond kon lopen, en waar wij iedere avond (de egel is een nachtdier!) een bakje water en wat voer voor plaatsten.
Niet veel weken later werd er een moeder met vijf jongen geplaatst. De meeste nesten bestaan uit 4-6 jongen. De kleuteregels waren nog te klein om zelf eten te vinden in de natuur en de vrouw van de opvang vroeg of we de tuin wilden afzetten. Mijn man heeft een hele omheining gebouwd rond het achterste deel van de tuin, zodat de egels niet weg konden. De kleine egeltjes groeiden in rap tempo en wogen al snel voldoende om zonder moeder te kunnen.
In enkele weken tijd ging het gewicht van ca. 200 g naar 700 g! Moeder was inmiddels voldoende aangesterkt en losgelaten in de natuur. Haar zien we dus niet meer in levende lijve, maar ze komt nog wel regelmatig eten en drinken in de voortuin. We hebben een babyfoon geplaatst die we nog hadden - een wildcam kan uiteraard ook - en daar zien we iedere avond rond hetzelfde tijdstip een egel. Ze zal spoedig in winterslaap gaan en dan zullen we haar een tijdje niet zien.
Later kwam in onze achtertuin nog een egelweesje. Zijn naam was Merlijn en hij was erg tam. Ook hij moest verder verwilderen. Een egel is immers geen huisdier en het is verboden ze te houden, dus wij wisten van in het begin dat geen van de egeltjes bij ons zou blijven.
Wat is er nodig om een egel in de tuin te hebben?
Wil jij zelf ook een egel in de tuin en begrijp je dat dit geen huisdier is? Neem contact met de lokale egelopvang. Wie weet zijn ze op zoek naar jou! Je zou denken dat iedereen wel egels in de tuin wil, maar blijkbaar is het echt moeilijk om goede opvangadressen te vinden!
1. Egelvriendelijke tuin
Meestal is een tuin geschikt als er voldoende gras, groen en doorgangetjes naar de buren aanwezig zijn. Egels houden van smalle gangen, haagjes en struiken, veel losse bladeren en takken. Laat de gevallen bladeren in de herfst liggen! Ze zitten vol insecten en zijn dus een bron van voedsel voor egels. Een egeldoorgang van 10 bij 10 cm naar andere tuinen is al voldoende.
Wanneer je jonge egels opvangt, die nog niet vrij kunnen rondlopen, dan moet je eigenlijk een stuk tuin met muren hebben, dat je volledig af kunt sluiten. Wij hebben dit gedaan met houten hekken en gaas. De hekken moeten minimaal een meter hoog zijn en afgedekt met een houten plank. Wellicht weet je dit niet, maar egels kunnen zeer goed klimmen!
Veel egels raken verwond door robotmaaiers
2. Voederhuis egels
Je kunt niet zomaar eten in de tuin plaatsen. Katten en andere dieren komen er op af en voor je het weet is er niks over voor de egels. Hoe maak je een voederhuis voor een egel in je tuin? Het is vrij simpel. Koop een grote plastic opbergbak met deksel van bijvoorbeeld IKEA. Bedek de bodem met krantenpapier. Maak binnenin met bakstenen een gangetje van 10 cm breedte. Dat is voldoende voor de egels en het houdt andere dieren buiten. Achter de muurtjes plaats je kattenkorrels of ander voer en water. Plaats nog enkele stenen op het deksel, zodat een kat het er niet kan afwippen.
Ook als je geen slaapplaats wil voor egels, kan je een voederbak zetten en dan heb je wellicht binnen no time een egel die regelmatig een hapje komt eten.
3. Wat eten egels?
Het is inmiddels wel bekend dat je absoluut geen melk mag geven aan egels, althans geen koemelk! Plaats dus een kommetje water. Je leest van alles op internet over egelvoer, maar wat wij begrepen van de egelopvang én de egelbescherming, is dat je best alleen kattenvoer en water kunt geven aan egels.
Jonge egels kunnen nog niet zo goed kauwen, en voor hen wordt kattenmousse gemengd met kattenmelkpoeder. Het melkpoeder wordt eerst gemengd met water en dan met de mousse en vormt een bruin papje. De mousse is duur, dus als je dat er niet aan wil geven, meng het dan met een blikje nat kattenvoer, bijvoorbeeld met kip.
Stinkies
Laten we eerlijk wezen, egels zijn smeerzakken! 's Ochtends vind je in het hok een bruine stinkende smurrie, met allerlei drolletjes. Ze lopen zonder probleem door hun eigen voer en alles hangt dus vol. Met jonge egels is dagelijks verschonen een must. Wees daar op voorbereid als jij ook egels wilt opvangen.
Zodra de jongen 500 g wegen, kan je de melk afbouwen en gewoon nat kattenvoer en kleine kattenbrokjes voor kittens geven. Je zult merken dat ze daar in het begin even aan moeten wennen, maar steeds meer eten ze het hele bakje leeg, behalve de geleiachtige substantie die tussen kattenvoer zit. Aan grotere egels geven wij kattenbrokjes met kip.
Het voer wat vaak verkocht wordt door dierenspeciaalzaken met o.a. meelwormen zou naar het schijnt niet goed zijn voor egels. De dieren kunnen last krijgen van hun botten wanneer ze te veel meelwormen eten. In het wild bouwt de egel resistentie op tegen parasieten van slakken enz, maar in gevangenschap niet. Daarom zijn ook te veel slakken niet goed voor ze.
4. Egelhuis
De egels slapen niet in het voederhuis, dat doen ze in een ander hokje. Het is vrij eenvoudig om zelf een egelhuis te bouwen, maar veel dierenzaken verkopen ook leuke egelhuizen. Wanneer je een kant en klaar huis koopt, hou dan rekening met de stevigheid. Is het zwaar en sterk genoeg om een storm te weerstaan? Koop dus een houten huisje. Er zijn veel rieten egelhuisjes in de verkoop, waar je slechte reviews over leest. Egels die komen vast te zitten in de ijzeren spaken en huisjes die wegwaaien tijdens de winterslaap.
Het egelhuis mag je inrichten met karton, stro en kranten op de bodem. Daaroverheen kan je kurkdroog plantenmateriaal en veel hooi leggen. Het is belangrijk dat het huis goed kan ventileren. Wanneer het erg veel regent kan je bijvoorbeeld een tuintafel over het huis heen zetten. Het huis hoeft niet vaak verschoond te worden, eigenlijk volstaat 1 keer per jaar na de winterslaap.
5. Winterslaap
Is een egel in winterslaap, laat hem dan gerust. Wanneer je een egel wekt of in een andere houding plaatst, kunnen zijn bloedvaten bekneld raken. De winterslaap duurt ongeveer van november tot april. Wij merken dat de egels in de tuin extra veel eten in september.
6. Uitzetten van de egel
In de lente, wanneer het niet meer vriest, kunnen de egels uitgezet worden. Het kan zijn dat de egelopvang hier zelf een plekje voor kiest, dat hangt af van de omgeving rond jouw huis. Wij hebben onze egels allemaal uitgezet rond ons huis. De meesten hebben we niet meer teruggezien, die gaan hun eigen gang en vinden hun weg naar het bos of andere plekken. Twee egels blijven dagelijks komen om te eten. We weten niet waar ze slapen of zullen overwinteren, maar ik vind het wel leuk om dagelijks kattenbrokken en water voor ze te blijven zetten.
7. Oprollen van de egel
De egel is het enige dier dat een kringspier heeft, waardoor hij zich kan oprollen wanneer hij zich bedreigd voelt. Enerzijds een vernuftig systeem, want met zijn stekels is het geen katje om zonder handschoenen aan te pakken! Maar dit verdedigingsmechanisme zorgt er helaas ook voor dat egels niet snel wegrennen bij gevaar.
Wanneer ze zich bedreigd voelen midden op de weg zullen ze zich eerder tot een bolletje rollen dan wegrennen en daardoor sterven er zoveel egels door aanrijdingen met auto's. En daardoor heeft ook de egelopvang het zo druk. Help jij ook een handje mee bij de bescherming van de egel? Wees vooral voorzichtig en oplettend met de auto. Doneer aan de lokale opvang of meld je aan om egeltjes op te vangen om zo de winter door te helpen.
8. Zesde zintuig
Nog iets wat ik heb bijgeleerd over de egel is dat ze een soort 6de zintuig hebben, waar ze nieuwe geuren mee onderzoeken. Dit is het orgaan van Jacobson. De egel snuffelt, neemt geur en smaak op door schuimig speeksel aan te maken. Zo verwerkt hij dit. Als hij de nieuwe geur kent, smeert hij het speeksel uit over zijn rug. Daarna is het reukkanaal doorgespoeld en klaar voor een volgende nieuwe geur. Dat heb ik dus een aantal keer zien gebeuren. Het ziet er eigenlijk best een beetje goor uit, het lijkt wel of de egel moet overgeven. Maar het is dus eigenlijk gewoon weer een wonder van de natuur.
De egelopvang heeft weinig middelen ter beschikking. Jij kunt helpen. Door het doneren van voedsel voor de egels of een bijdrage. Of door gerevalideerde egels op te vangen.
