Zeevonk en bioluminescentie
In de zomermaanden zie je het regelmatig op het nieuws en op social media voorbijkomen: er is weer zeevonk in Nederland! Een bijzonder natuurfenomeen dat zorgt voor magisch, blauw oplichtend zeewater. In het Engels ook wel sea sparkle genoemd. Fotografen en natuurliefhebbers trekken er massaal ‘s avonds laat voor naar het strand in de hoop ook getuige te kunnen zijn van het 'noorderlicht van de zee'! Op deze pagina lees je alles over zeevonk. Wat is het? En waar en wanneer is het te zien?
Wat is zeevonk en wanneer kan je het zien?
Wat is zeevonk nou precies en wat is het verschil met bioluminescentie? Zeevonk is een algensoort die vooral in de zomermaanden zorgt voor spectaculaire shows aan zee. De eencellige alg komt dankzij een proces dat bioluminescentie heet in combinatie met beweging tot licht. Bioluminescentie is in de basis licht geproduceerd door levende organismen, zoals je dit ook ziet bij vuurvliegjes en glimwormen bijvoorbeeld.
Zeevonk is dus een specifiek type organisme dat bioluminescentie kan vertonen, terwijl bioluminescentie zelf een algemeen biologisch proces is dat door verschillende soorten organismen kan worden uitgevoerd.
De zeevonk wordt actief bij beweging, omdat het licht moet dienen om vijanden af te schrikken. Gelukkig trappen wij daar niet in! Je ziet zeevonk dan ook vaak in de bewegende golven. Wanneer het water kalm is, kan je er zelf doorheen wandelen om de zeevonk in actie te krijgen. Dit gebeurt voornamelijk wanneer het een aantal dagen achter elkaar zomers heet is geweest. Er moeten namelijk heel veel algen bij elkaar zijn om het licht te kunnen zien en door warmte groeit de alg explosief. Vandaar dat je voornamelijk op hete zomeravonden getuige kan zijn van deze lichtshow.
Waar zeevonk zien?
Zeevonk, of een andere vorm van bioluminescentie, komt over de hele wereld in verschillende vormen voor. Maar je hoeft niet ver van huis. In Nederland kan je onder de juiste omstandigheden al zeevonk zien. Het is eigenlijk een beetje zoals bij het noorderlicht. Er zijn bepaalde condities waarmee er meer kans is om het te zien maar 100% garantie heb je nooit en het is de ene keer ook spectaculairder dan de andere keer.
Onderstaand enkele goede plekken om zeevonk en andere vormen van bioluminescentie te ervaren, dichtbij huis en op reis.
1. Zeevonk in Nederland
Scheveningen, Katwijk, Terschelling, Zandvoort, Zeeland. Zeevonk komt echt langs de gehele Nederlandse kustlijn voor. Het is een kwestie van op het juiste moment op de juiste plek zijn. Toch zijn er wel enkele zeevonk hotspots waar de condities sneller ideaal zijn. Zo worden bij de Maasvlakte, de Oosterschelde en in het Waddengebied vaker zeevonk waargenomen.
Op de Wadden zie je het soms al in het voorjaar. Om je kansen te vergroten is de zeevonk alert een aanrader. Hiermee ben je direct op de hoogte als ergens in Nederland zeevonk is gezien.
Bioluminescentie en zeevonk in andere landen
Ook in het buitenland kan je getuige zijn van oplichtende micro-organismen in het water. Dit is dan niet altijd zeevonk, maar wel een andere vorm van algen of plankton dat door middel van een chemische reactie oplicht.
2. Zeevonk in België
Ook bij onze zuiderburen is zeevonk in de zomer regelmatig te zien. Dus woon jij in België dan hoef je niet naar Nederland te rijden. Zoek een plekje aan de Belgische kust en heb geduld.
3. Ierland
Tijdens onze reis door het Ierse County Cork waren wij getuige van bioluminescentie in de baai van Castlehaven Bay. Tijdens een nachtelijke kajaktocht kwamen met elke peddelslag magische kleine lichtjes in het water tevoorschijn.
Alsof het water gevuld was met vuurvliegjes. Een magisch mooi gezicht! Ook in het water bij Lough Hyne komt bioluminescentie voor.
4. Oman
Ben je in Sultanaat Oman? Dan heb je tussen oktober en april de meest gunstige condities om bioluminescent plankton waar te nemen. Vanuit hoofdstad Muscat bevind je je binnen no time op de juiste stranden. Bezoek de Daymaniyat-eilanden, Qantab en Bandar Al Khayran, of rijd verder naar het zuiden voor de stranden van Ras al Hadd, Ras al Jinz, de Sugar Dunes nabij Al Khaluf en Masirah Island.
Je kan zelf op zoek naar het natuurverschijnsel of met een lokale gids op pad. Er worden speciale tours georganiseerd waarbij je op zoek gaat naar het lichtgevende plankton. Met een beetje geluk kan je het oplichtende water ook bewonderen tijdens een nachtelijke kajak- of duiksessie.
5. Jersey
Naturescanner Janneke kwam erachter dat je op het Kanaaleiland Jersey getuige kan zijn van een andere bijzondere vorm van bioluminescentie: glimwormen aan de kust. Deze zitten niet alleen in het water maar ook op de rotsen eromheen. Dit zorgt voor een magisch landschap met allemaal kleine lichtpuntjes, een soort sterrenhemel op de grond!
6. Malediven
Een bekende plek in het buitenland om zeevonk te zien is op het eiland Vaadhoo van de Malediven. Hier komt het zo vaak voor dat het strand is gedoopt tot Sea of Stars. Dit is wellicht een van de beste plekken ter wereld om zeevonk te spotten.
7. Mexico
Naturescanner Cindy en haar gezin bewonderden bioluminescentie in de zee bij Isla Holbox. Een fantastische ervaring die hun zoon Ciske nog lang zal bijblijven! Bij Isla Holbox zijn de condities voor zeevonk bijna altijd ideaal en je maakt dus vaak kans het spektakel te zien.
Er worden speciale tours georganiseerd, maar Cindy en haar gezin hebben zelf ervaren dat dit niet nodig is. Wandel zelf naar zee en je merkt vanzelf of het oplichtende water te zien is. Wel gaaf is deze begeleide kajaktocht!
Zeevonk fotograferen
Wanneer je dan toch getuige bent van die sprookjesachtige lichtjes in zee, dan wil je het natuurlijk ook vastleggen. De beste tips hiervoor zijn om te fotograferen vanaf een statief, te kiezen voor een hoge sluitertijd, een hoge iso en een groot diafragma. Het zal een beetje uitproberen zijn voor je de ideale instellingen gevonden hebt en nabewerking doet wonderen! Geen camera bij je? Met een telefoon zeevonk fotograferen kan ook, al is het wel een uitdaging en wordt het resultaat minder. Met de nachtstand van je telefoon maak je vaak de beste beelden.
Andere lichtgevende organismen
Naast algen en plankton, maken ook andere organismen gebruik van bioluminescentie. Denk aan natuurlijke lichtbronnen zoals de glimwormen in de grotten van Waitomo in Nieuw-Zeeland, lichtgevende octopussen in Toyama Bay in Japan en de enorme groepen vuurvliegjes in de Great Smoky Mountains in de VS. Daarnaast zijn er ook lichtgevende paddenstoelen en maken veel diepzeevissen gebruik van bioluminescentie. Wat zit de planeet toch vol met wonderen!
