Vrijwilligerswerk in het buitenland
Vrijwilligerswerk is een leuke manier om een land te ervaren. Gespecialiseerde organisaties helpen je in het vinden van geschikte reizen en zij zorgen tevens voor een goede begeleiding.
Waarom vrijwilligerswerk?
Vrijwilligerswerk houdt in dat je avontuurlijk kunt reizen, en tegelijkertijd ook mee helpt aan projecten ter bevordering van de natuur, de dieren of de mensen in het land. Je werkt nauw samen met de lokale bevolking en krijgt dus een echte band met ze. Het contact is heel anders dan tijdens een normale reis.
Vrijwilligerswerk met dieren of mensen
Je bepaalt zelf welk soort vrijwilligerswerk je wilt doen, bijvoorbeeld mee helpen aan sociaal werk of een project in de natuur. In het buitenland vind je tal van vrijwilligersprojecten waarbij je kunt helpen aan het welzijn van dieren. Er zijn verder mogelijkheden om bijvoorbeeld in het Amerikaans gezin au pair te gaan. Het gezin betaalt dan voor je reis, kosten en inwoning. Maar het leukste is natuurlijk om mee te helpen aan een natuurproject!
Tip! Waar op letten bij het doen van vrijwilligerswerk?
Het klinkt te gek. Werken met apen, vogels, leeuwen en olifanten tijdens een droomreis in het buitenland. Op sociale media staan regelmatig berichten van influencers met aapjes op hun schouder of een leeuwenwelp in hun handen die de fles krijgt.
Het doen van vrijwilligerswerk kan een zinvolle aanvulling zijn op je reis en je steunt er direct een lokale NGO mee die belangrijk werk doet voor deze dieren en de natuur.
Er zitten echter wel wat addertjes onder het gras. Niet alle projecten zijn ook daadwerkelijk goed voor de dieren die zij huisvesten. In een wereld waarbij geld vaak centraal staat, zijn er helaas ook mensen die misbruik maken van de goedheid van onwetende vrijwilligers die denken iets goeds te doen voor wilde dieren.
Maar, geen zorgen! Op onze website hebben we een aantal geweldige en duurzame wildlife centers geplaatst en met deze tips weet jij waar je op kunt letten bij het uitkiezen van de geschikte vrijwilligersplek.
1. De basis
Wilde dieren, het woord zegt het eigenlijk al, die zijn dus wild en zijn nooit eerder vrijwillig in contact gekomen met mensen en zullen dit ook altijd vermijden. Contact met mensen heeft namelijk geen enkele toegevoegde waarde voor een dier dat leeft in het wild. Het is alleen een mogelijke kans op gevaar!
Ze komen vaak binnen bij opvangcentra door inbeslagnames van overheidsinstanties of omdat particulieren zelf hulp inschakelen bij bijvoorbeeld een mens-dier conflict.
2. Hands-off
Een center die zegt zich in te zetten voor de vrijlating van zo’n opgevangen dier, zal dus altijd werken met een hands-off beleid. Nu hoor ik je denken, wat is dat dan voor beleid?
Dit houdt in dat je als vrijwilliger absoluut geen fysiek contact mag maken met het wilde dier tijdens zijn verblijf in de opvang. Je mag het niet aaien, optillen of knuffelen.
“Ja, maar, hoe komt het dan dat ik online zoveel mensen zie die wel met wilde dieren in hun armen staan?” Dat is dus precies het punt waar je je vraagtekens bij kunt zetten.
Ja, het ziet er hartstikke leuk uit op de foto en voor jou als mens is het natuurlijk bijzonder, zo’n warme ontmoeting met een wild dier wat je normaal gesproken niet zo snel zou zien. Maar dat is het hem nu juist. Hoe kan het zo zijn dat je bij bepaalde plekken in Zuid-Afrika ieder jaar met tientallen leeuwenwelpjes kunt kroelen en ze de fles kunt geven? En zo gewoon is het niet om op de foto te gaan met een jonge chimpansee of luiaard. Willen die dieren dat eigenlijk zelf wel?
Daar waar wij mensen sociaal en fysiek ingesteld zijn en onze huisdieren graag aaien en knuffelen, is het belangrijk te onthouden dat een wild dier hier absoluut geen behoefte aan heeft. Ze zijn niet gedomesticeerd zoals onze huishonden- en katten en als het even kan, zullen ze menselijk contact altijd vermijden.
Dieren in een rehabilitatie- of opvangsetting, kunnen dit niet omdat ze in gevangenschap zitten. Ze zijn afhankelijk van de verzorging van de mens. Je kunt je voorstellen dat deze situatie alleen al veel stress kan geven, met name voor dieren die van nature solitair leven, nachtactief zijn of als top predator ineens geconfronteerd worden met de mens als dreiging. Je zult begrijpen dat het dus niet bevorderlijk is voor het welzijn van zo’n dier, wanneer ze dagelijks aangeraakt worden, gedwongen worden op foto’s te gaan of dagelijks allemaal bezoekers voor hun verblijf hebben staan die hopen een blik te vangen.
3. Jonge dieren of verweesde dieren
Helaas komen er ook vaak jonge of verweesde dieren in opvangcentra terecht. In veel opvangcentra werken ze vaak met opgevangen primaten omdat (mens)apen nu eenmaal erg gewild zijn als huisdier. In het proces om deze jonge apen te vangen, worden de ouders en vaak de hele familie gedood. De jongen worden meegenomen en vaak met de hand verder opgevoed, als dat al wil lukken omdat veel jonge dieren nog voordat zij op plaats van bestemming aankomen, al bezwijken door de stress.
Jonge dieren die bij wildlife centers worden binnen gebracht, hebben behoefte aan veel rust en stabiliteit. Bij zeer sociale dieren die in het wild alles leren van hun moeder, zoals dat bij apen het geval is, wordt er regelmatig ingezet op een “vervangende moeder”. Deze positie wordt vaak bekleed door een vaste, ervaren dierverzorger, dierenarts of paraveterinair. Op deze manier krijgt het jonge dier wel de geborgenheid die het nodig heeft, maar ziet het ook niet teveel verschillende gezichten. Door op deze manier te werken, wordt blootstelling aan menselijk contact minimaal gehouden. Dat is ook minder verwarrend voor het dier en zo leert het ook niet dat contact zoeken met allerlei mensen veilig is.
Als er al geen soortgenoten bij zitten, dan wordt er later gekeken of het dier mogelijk geplaatst kan worden bij een soortgenoot of in een bestaande groep, zodat het verder kan socialiseren met eigen soortgenoten en kan leren hoe het is om “aap” te zijn. Wij mensen kunnen dit gedrag namelijk nooit aanleren.
Dit geldt eigenlijk voor alle dieren die normaliter in sociale groepen leven. Door ze samen te voegen met soortgenoten, leren ze socialiseren en soort gewenst gedrag te vertonen.
Bij sommige projecten zie je dat vrijwilligers toegestaan worden om jonge dieren met de fles op te voeden. Het klinkt allemaal heel aandoenlijk, maar kijk altijd naar wat het beste is voor het dier. Een jong dier wat elke dag door een andere vrijwilliger vastgehouden wordt, zal nooit leren hoe het is om wild te zijn en teveel aan mensen gaan hechten waardoor het minder natuurlijk gedrag zal ontwikkelen. Het is voor jou als toerist leuk, maar het neemt de veiligheid en geborgenheid van het dier zelf weg en leert het dier alleen maar dat contact met mensen veilig en goed is. Geen handige skill om te hebben, wanneer je moet overleven in het wild en jezelf veilig moet stellen van vijanden en stropers, nietwaar?
4. Fokken en permanente gevangenschap
Rehabilitatie- en opvangcentra hebben als doel het opvangen en rehabiliteren van wilde dieren.
In sommige gevallen kan een dier helaas niet meer vrijgelaten worden. Je kunt hierbij denken aan dieren die blijvend letsel hebben overgehouden of aan dieren die te gewend zijn geraakt aan mensen door jaren van gevangenschap, waardoor ze niet meer in staat zijn om voor zichzelf te zorgen. In een wildlife center krijgen ze bij permanente huisvesting in ieder geval rust, een goed dieet, medische verzorging en hoeven zij geen huisdier te zijn, maar mogen ze gewoon “dier” zijn.
In geen van de gevallen wordt er gefokt met de aanwezige dieren, behalve als het centrum een erkend fokprogramma heeft waarbij het doel is deze dieren uit te zetten in het wild. Deze projecten staan dan ook duidelijk beschreven op de website en krijgen vaak ook support vanuit bijvoorbeeld dierentuinen of overheidsinstanties.
Een centrum waarbij regelmatig veel jonge dieren te vinden, kun je dus al weer vraagtekens zetten, helemaal als het dier met de fles opgevoed wordt en ze er veel promotie mee maken om vrijwilligers aan te trekken.
5. De taken als vrijwilliger
Je zult je inmiddels afvragen wat je in zo’n center dan wel mag doen. Hoewel de dieren fysiek aanraken dus niet gewenst is, kun je deze dieren wel helpen door te helpen in de dierverzorging. Je zult hierbij helpen in de dagelijkse schoonmaak van de dierverblijven, je helpt mee met het klaarmaken van het voedsel en je zult meer leren over diergedrag en het maken van verrijking. Vaak zijn er ook mogelijkheden nevenactiviteiten op te pakken zoals groenvoorziening of krijgt men soms de mogelijkheid mee te kijken bij de dierenarts.
Afhankelijk van je eigen achtergrond, bieden sommige opvangcentra ook de mogelijkheid bij te dragen aan veldonderzoek of gedragsonderzoek.
6. Vergoeding
Vrijwilligersprojecten zijn vaak NGO’s zonder winstoogmerk en krijgen vaak weinig tot geen subsidie vanuit de overheid. Door het aanbieden van vrijwilligerswerkplekken, kunnen ze zo de financiën binnen halen om alles van te bekostigen. Deze vergoeding verschilt per center, maar de centers die entertainment vaak meer op het programma hebben, vragen vaak ook meer “vergoeding”. Je betaalt bij hun immers ook voor de ervaring in het hebben van contact met de wilde dieren.
Het lijkt soms lastig om een ethisch en duurzaam project te vinden, maar ze zijn er wel en zij kunnen de hulp goed gebruiken. Wij hopen dat je door middel van onze tips wat wijzer bent geworden in het kiezen van een mooi project.
Als je twijfelt, kun je ook altijd onderstaande vragen volgen:
1. Kun je de dieren aanraken? Ja? – Niet doen.
2. Maakt de opvang promotie met jonge dieren? Ja? – Wees sceptisch en vraag na waarom, bij een onduidelijk antwoord of bij enige twijfel over de ethiek: Niet doen.
3. Kun je de dieren met de hand voeren of met de fles grootbrengen? Ja? - Wees heel sceptisch en vraag na waarom, bij een onduidelijk antwoord of twijfel over de ethiek: Niet doen.
4. Zijn er duidelijke protocollen omtrent veiligheid en dierenwelzijn? Nee? – Niet doen.
5. Kun je de dieren opjagen, ermee spelen, dragen of knuffelen? Ja? – Niet doen.
Kun je op alle bovenstaande vragen antwoorden met: “nee” en met “ja” op vraag 4: Veel plezier!
Er is een interessante documentaire gemaakt over dit soort wanpraktijken in Zuid-Afrika die misschien gedeeld kan worden: Blood Lions.
