Rendieren
Rendieren zijn hertachtigen, die vooral in noordelijke gebieden voorkomen. In Canada worden de dieren "kariboe" genoemd. Het zijn zeer sociale dieren die in kuddes leven. In Zweden komen ze niet meer in het wild voor, maar in delen van Noorwegen, Finland en Rusland zijn er nog enkele wilde kuddes te vinden. Zowel de mannetjes als de vrouwtjes dragen een gewei.
Wat veel mensen niet weten is dat de meeste rendieren toebehoren aan de bijzondere Sami bevolking en enkele andere noordelijke volkeren. In Europa zijn rendieren onlosmakelijk verbonden met de Sami cultuur, ook Sapmi of Saami geschreven.
Sami-cultuur
De Sami zijn de oorspronkelijke inwoners van Lapland en leven verspreid over de noordelijke delen van Finland, Zweden, Noorwegen en Rusland. Hun hoofdstad is Karasjok in Noorwegen. Het "rendiervolk" kent veel tradities en een ontmoeting met deze mensen is iets wat je altijd bij blijft. De vele rendieren die zij houden hebben daar zeker ook mee te maken.
Het is één volk, met dezelfde cultuur en taal, hoewel er wel verschillende dialecten zijn. Vroeger waren zij nomaden, maar vandaag de dag hebben de meeste Samen een vaste woonplaats en werk. Een groot deel van hen houdt zich wel nog steeds bezig met rendieren, die hen vlees, melk en huiden leveren, een ander deel houdt zich bezig met visserij. De dieren worden ook gebruikt als trekdier.
De Samen hebben vaak te maken gehad met discriminatie vanuit Zweden en nog steeds ligt dat gevoelig. Tijdens een excursie viel ons op dat het groepje Zweedse dames in de groep niets, maar dan ook niets over de Sami wist. Ze hadden geen idee dat dit volk verspreid over verschillende landen leeft, waar je toch verwacht dat dit op school wordt onderwezen.
Renbiten
Hoewel de Sami nog steeds hun rendierenkuddes volgen, zie je steeds vaker dat ze ook andere inkomsten genereren. Een van de Samenfamilies woont in de omgeving van Grovelsjön (40 minuten rijden vanaf Idre Fjäll) en runt hier een shop, Renbiten.se. Hier verkopen zij allerlei rendierenvlees, zelfgemaakte producten, huiden en souvenirs.
Ook organiseren ze excursies, zoals een wandeling met rendieren. Wij namen deel aan zo'n tocht en dat was een geweldige ervaring. Ik vertel je graag meer hierover.
1. Excursie wandelen met rendieren
We spreken af voor het shopje van Renbiten, waar de gids ons verwelkomt. Peter is zelf rendierhouder en vertelt ons kort wat over de Sami. Andere gasten uit Frankrijk en Zweden voegen zich toe aan de groep en samen steken we de straat over naar het natuurgebied aan de overkant van de weg. We komen langs een prachtige waterval, de Övre Fallet.
Peter vertelt ons over zijn eigen rendier Lako. Deze is al sinds jaren bij hen. Toen Lako nog een baby was werd zijn moeder gedood door een wolf. De Samen hebben hem toen opgevangen en grootgebracht, waardoor hij niet meer met de kudde in het wild kan overleven.
Inmiddels heeft Lako zelf ook al jongen, en deze blijven samen met hem en nog enkele (wisselende rendieren) op een ruim omheind terrein. Dagelijks laat men de dieren enkele keren uit en kunnen toeristen mee wandelen met de dieren. De grote dieren zijn best sterk en je moet aardig inspannen om ze vast te houden. Een iemand gaat tegen de grond en ja, dat ben ik uiteraard! Dat was een mooi stukje film geweest voor Home Video's, maar helaas het stond er net niet op!
De jongere dieren hoeven niet aangelijnd te zijn, die lopen zelf mee. Aan aaitjes vanuit de groep is er geen tekort. Wel is het af en toe even prutsen met de lijn, die verstrikt raakt tussen het gewei of de poten. Het is een unieke ervaring om zo met de dieren mee te lopen. Onderweg staan overal bessenstruiken en terwijl de rendieren zich tegoed doen aan het korstmos, eten wij blauwe bessen.
Aan het einde van de tour worden we nog getrakteerd op een kopje koffie of aanmaak en mogen zij die dat willen proeven van drie stukjes rendierenvlees. Een stuk gedroogd vlees, een plakje worst en een stukje tong.
2. Winterexcursies
Wie dat wil, kan ook een echte traditionele Sapmi maaltijd boeken en overnachten in een tipi. In de winter kan je ook een tocht op sneeuwschoenen maken. Bekijk de verschillende Renbiten excursies.
Ook elders in Scandinavië kan je leuke winterse tochten met rendieren maken, met sleden of te voet. Vooral in Lapland wordt dit vaak aangeboden.
Leefgebied
Waar leven rendieren? Zoals hierboven aangegeven komen de dieren voor in Arctische gebieden. Je vindt nog kuddes kariboes in Canada, kortbenige rendieren op Spitsbergen en rendieren in Rusland. De beste plekken om rendieren te zien zijn Lapland en zuidelijkere delen van Zweden en Noorwegen.
1. Lapland
In Lapland maak je kennis met de Saami en kan je deelnemen aan diverse excursies. Laat je voortrekken op een slee met rendieren of husky's en bezoek een rendierenboerderij. Bekijk al onze tips voor een vakantie in Lapland.
Ben je in het centrale deel van Finland, dan zal je waarschijnlijk niet in het wild tegenkomen, maar kan je toch terecht bij de Moose Farm Hirvikartano van Jouko. Dit is een kleine zoo met elanden en rendieren.
2. Idre
Idre is het meest zuidelijke deel in Zweden waar je rendieren kan tegenkomen. Bij Idre Fjäll zie je met regelmaat een rendier voorbij wandelen en iets noordelijker kan je bovenstaande excursie met rendieren doen.
3. Spitsbergen
De rendieren die op Spitsbergen voorkomen hebben kortere poten dan de rendieren in de rest van Scandinavië. Een reis naar Spitsbergen is een heel avontuur.
