Hoge Venen
De Hoge Venen (Frans: Hautes Fagnes, Duits: Hohes Venn) vormen een natuurgebied dat grotendeels in de Belgische Ardennen ligt en een kleiner deel in de Duitse Eifel. Het is een onderdeel van Natuurpark Hoge Venen-Eifel.
Het gebied heeft de vorm van een vierkant, met op elke hoek een van de Belgische steden: Eupen, Malmedy en Spa en het Duitse Monschau. Het Belgische deel ligt volledig in Wallonië, maar omdat het in de Oostkantons ligt, wordt er voornamelijk Duits gesproken in plaats van Frans (behalve in Malmedy en Waimes).
Zoals de naam al zegt, is het een hooggelegen veengebied en zelfs het hoogste deel van België. Naast veen van soms maar liefst 8 meter dik, kenmerkt het landschap zich door heide, graslanden, weides en bossen. De kern van het gebied is een bergrug van leisteen, met heuveltoppen tot bijna 700 meter hoog.
Het veengebied staat bekend om veel neerslag en veel rivieren stromen er doorheen, zoals de Vesder (Duits: Weser), Gileppe, Helle (Hill) en de Roer (Rur). Dankzij al dit water is het mogelijk om energie op te wekken en drinkwater te bewaren, de reden dat je in dit gebied ook een aantal stuwmeren vindt.
Bezoekerscentra Hoge Venen
In de Hoge Venen zijn twee bezoekerscentra te vinden. Het Naturzentrum Haus Ternell biedt veel begeleide wandelingen aan. Hier vind je ook een museum over veen en bos en het ontstaan van het gebied. In de winter zijn er langlaufski's te huur.
Het Natuurparkcentrum Botrange (La Maison du Parc-Botrange) heeft de permanente tentoonstelling FANIA. Hier ontdek je alle geheimen van de Hoge Venen. Buiten de winter om kun je vanaf hier een huifkartocht maken en er zijn elektrische fietsen te huur.
Overnachtingstips
- Kleinschalige hotels en B&B's.
- In de omliggende plaatsen.
- Goede uitvalsbasis voor de natuur.
- 4 gloednieuwe huisjes.
- Aan de rand van de Hoge Venen.
- Sauna met uitzicht op de tuin.
- Slaap in dit voormalige klooster in Eupen.
- Met moderne kamers.
- Toegankelijk voor mindervaliden.
- Ruime plaatsen op groen kampeerterrein.
- Aan de voet van de Hoge Venen.
- Kom met je camper, tent of caravan.
Flora en fauna in de Hoge Venen
Ondanks een grote brand in 2011 en overstromingen in 2021, komen er in de Hoge Venen nog steeds veel soorten planten voor die kenmerkend zijn voor veen- en heidegebied. Het veenmos functioneert als grote spons en houdt veel water vast. Naast struikheide, dopheide, drie soorten bosbessen (blauwe bosbes, rode bosbes en rijsbes) en veenpluis komen er ook zeldzamere planten voor, als lavendelheide, kraaiheide, zevenster, orchideeën, klokjesgentiaan en zonnedauw.
Qua dieren komen hier edelherten, reeën, wilde zwijnen en de wolf voor, en ook het korhoen (tevens symbool van de Hoge Venen). Deze 'venenkippen' zijn deels inheems en deels geïmporteerd uit Zweden, omdat het slecht ging met de soort. Goed nieuws: in 2024 pakte het resultaat van de telling van deze beschermde vogels in dit gebied voor het eerst sinds lange tijd gunstig uit.
Sinds tien jaar is ook de dwerguil weer gevestigd in de Hoge Venen. Dit is de kleinste uilensoort van Europa. Verder komen de ruigpootuil en zwarte ooievaar hier voor. De vlinderliefhebber kan hier mooie soorten vinden als ringoogparelmoervlinder, purperstreepparelmoervlinder, zilveren maan en veenbesparelmoervlinder. De Noordse glazenmaker is een zeldzame libellensoort die hier voorkomt.
Over de aanwezigheid van de lynx wordt al jaren gespeculeerd, maar dit is nooit bewezen. Deze is overigens enkele jaren geleden wel gefilmd door een wildcamera in de Semoisvallei.
Mooiste plekken in de Hoge Venen
De Hoge Venen liggen op slechts een uur rijden van Maastricht en zijn een geweldig natuurgebied om te ontdekken. Naast veengebied is het landschap behoorlijk divers en er zijn een paar leuke bezienswaardigheden.
Wat zijn nu de mooiste plekken om te bezoeken? We zetten ze op een rij, van de bekende, drukker bezochte plaatsen tot aan onbekende, rustige pareltjes.
Nog meer overnachtingen
- Chique en toch goed betaalbaar.
- Uitstekend restaurant.
- Met heerlijke wellness.
- Wat een pareltje is dit!
- Geniet vanuit je bed van de sterrenhemel.
- Bekijk ook andere accommodaties.
- Aan de oevers van het stuwmeer.
- Met spa en goed restaurant.
- 12 comfortabele kamers.
- Standplaatsen in het groen.
- Of kies voor de houten hut.
- Met lokale producten en ambachtelijk ijs.
1. Heuvels in de Hoge Venen
De leistenen 'bergrug' in het midden van de Hoge Venen kent een aantal toppen tot bijna 700 meter. Het Signaal van Botrange is 694 meter hoog en daarmee het hoogste punt van de Hoge Venen en van heel België. Beklim je de Baltiaheuvel, dan sta je zelfs op 700 meter hoogte. Baraque Michel is 674 meter hoog. Beide heuvels zijn het startpunt van diverse mooie wandelingen en goed met de auto bereikbaar.
Bij Mont Rigi, tussen bovengenoemde twee heuvels in, kun je de N68 volgen naar het zuidwesten naar Baraque de Fraiture (652 meter hoog), dat overigens net niet meer tot de Hoge Venen behoort, maar wel in de Belgische Ardennen ligt.
2. Mooiste venen
De verschillende veenlandschappen zijn de moeite waard om te verkennen vanaf de vlonderpaden en bruggetjes. Goudgele (winter) of groene (zomer) grassen en heide- en bosbessenstruiken zorgen voor een kleurrijk landschap.
De bekendste venen zijn het Poleûr Veen tussen Mont Rigi en Baraque Michel en het Waalse Veen bij Botrange, waar het dan ook behoorlijk druk kan zijn.
Rustigere venen zijn het Veen van Fraineu en het naastgelegen Setai, met de restanten van de kluizenaarswoning Cabane du Negus. Deze venen zijn in oorspronkelijk staat teruggebracht, bijvoorbeeld door het verwijderen van alle fijnsparren.
Ook het Berger Venn aan de grens met Duitsland is een aanrader, evenals het Brackvenn aan de kant van het Belgische Eupen en het Duitse Mützenich. Hier vind je naast hoogveen ook heide met vennetjes en natte bossen. Om het Brackvenn heen ligt het grote Hertogenwoud.
In het zuiden van de Hoge Venen liggen ook rustige veengebieden, als Fagne de Sourbrodt in het brongebied van de Roer.
3. Pingoruïnes
Bepaalde heuvels in het landschap worden pingo's genoemd en komen alleen in zeer koude gebieden voor. Eronder bevindt zich een zogenaamde ijslens (bevroren grondwater). Tijdens de ijstijd, waarin de Hoge Venen een toendralandschap hadden, waren er dit soort heuvels te vinden. De restanten hiervan heten pingoruïnes.
4. Het Venenkruis
Op de rotsformatie Richelsley staat een wit ijzeren kruis op de top (Kreuz im Venn) en vind je een grot met Mariabeeld. Het Kreuz im Venn is een fijn plekje om te pauzeren tijdens je wandeling. Het is van oudsher een bedevaartsoord.
5. Stuwmeren
Vanwege de vele neerslag en het aantal rivieren in de Hoge Venen, zijn er diverse stuwmeren in de omgeving aangelegd voor zowel het opwekken van stroom als een drinkwatervoorraad. Midden in de Hoge Venen ligt het Lac d'Eupen met de 63 meter hoge Vesderstuwdam (Wesertalsperre). Rondom het meer kun je een fietstocht van 14 km maken en er is het Foxy leerpad van 2,5 km over bos en water.
Het Meer van Robertville, net ten zuiden van de Hoge Venen, is een fijne plek voor rustzoekers. Wandel door de omliggende bossen en geniet op alle plekken van het uitzicht op het water. Of maak een plons in het afgezette zwemgebied. Duiken is hier ook mogelijk op twee plekken tot een diepte van 45 meter. Het water op? Huur een elektrisch bootje, roeiboot of kajak.
6. Cascade du Bayehon
In de Hoge Venen bevinden zich een aantal (lage) watervallen. Het bekendste is de Cascade du Bayehon bij Longfaye (in de buurt van Malmedy). Vooral in het voorjaar stroomt er veel water, maar in de herfst is de waterval ook erg fotogeniek!
7. Vallei van de Statte
Aan de rand van de Hoge Venen ligt de Vallei van de Statte, met schitterende vergezichten op de pittoreske dorpjes in de omgeving. Voor een mooie wandeling vertrek je vanaf de kerk van Solwaster en volg je het pad met de blauwe rechthoeken.
De route voert langs de bijna 50 m hoge rotswand Rocher de Bilisse, een mooie waterval (Cascade des Nûtons) en de Dolmen van Solwaster, een blok kwartsiet dat deels is uitgegraven.
8. Kasteel van Reinhardstein
Net zuidelijk van de Hoge Venen, bij Ovifat, ligt het volledig gereconstrueerde kasteel van Reinhardstein bovenop een rots, met daarnaast de hoogste waterval van België (wel even goed zoeken, het gaat slechts om een stroompje). Het kijkt uit over het dal van de Warche.
In het kasteel kun je leuke rondleidingen volgen, compleet met mensen in kostuum. Ook vinden hier een middeleeuws festival en diverse themaweekenden plaats.
Wat te doen in de Hoge Venen
De Hoge Venen lenen zich uitsteken om wandelend of fietsend te verkennen, maar het is ook hét wintersportgebied van België! Wat is er allemaal te doen?
1. Wandelen
Wandelen over vlonderpaden op het veen, door heidegebieden en dichte bossen en de heuvels op. Wandelen in de Hoge Venen biedt voor elk wat wils. Goed om te weten: de vlonderpaden over de venen kennen weinig hoogteverschil en zijn vaak ook goed toegankelijk voor rolstoelgebruikers en mensen met kinderwagens. De overige paden zijn wat uitdagender.
Niet elk gedeelte van het natuurgebied is vrij toegankelijk, omdat het hoogveen erg kwetsbaar is en er veel zeldzame planten voorkomen. Het gebied is verdeeld over een aantal zones. In Zone A mag je overal wandelen, in Zone B alleen over gemarkeerde paden en wegen. In zone C mag je alleen wandelen met een gids en zone D is geheel ontoegankelijk. Hou er ook rekening mee dat wandelpaden bij slecht weer of het jachtseizoen gesloten kunnen zijn.
Wij tippen een aantal mooie wandelroutes:
- Op de top van België (5,4 km) vanaf Signal de Botrange of het Natuurparkcentrum in Botrange.
- La Grande Ronde des Fagnes (9 km) vanaf parkeerplaats Signal de Botrange. Je kunt een mooi stuk naar boven klimmen en wandelen over vlonderpaden op het veen.
- Rondwandeling vanuit Baraque Michel (13 km). Het wandelpad is bewegwijzerd met groene rechthoeken en voert langs de Fischbachkapel voorbij het Croix des Fiancés (Kruis van de verloofden). Hier kwam eind 19de eeuw een stelletje door de kou om het leven toen zij hun papieren voor het huwelijk op gingen halen.
- Brackvenn tocht (6,8 km) vanaf de Grenzweg in Eupen.
- Berger Venn en Schwarzbachsee (7,3 km) vanaf parkeerplaats Am Breitenbach.
- Wandelen naar de waterval van Bayehon (12,6 km) vanaf het dorpje Longfaye.
Lange afstandswandelingen zijn er ook. Wandel bijvoorbeeld de bewegwijzerde Venntrilogie (Wandelroute van het jaar 2024) van 109 km in zes etappes. Je ontdekt de Noordelijke Venen (Drielandenpunt, Eynatten), Hoge Venen (Eupen, Botrange) en Zuidelijke Venen (Malmedy, Robertville, Butgenbach).
Ook de StauSeeSteig (van de makers van de Dutch Mountain Trail) langs zeven stuwmeren in de Eifel en de Hoge Venen is een aanrader.
Wandelvakantie
- 5 dagen wandelen aan de zuidrand.
- Vanuit hotels in Hockai en Robertville.
- Over zeer gevarieerd terrein.
- Handig en fijn wandelarrangement.
- Je loopt langs maar liefst 7 stuwmeren.
- Met 5 overnachtingen langs de route.
2. Fietsen
Zoek je een mooie, meerdaagse fietsroute? De Vennbahn loopt grotendeels over een oude spoorweg. De route gaat van Troisvierges in Luxemburg tot aan Aken/Stolberg in Duitsland en doorkruist dus drie landen. Etappe 3 (26,7 km) voert van Monschau naar Waimes en dus dwars door de Hoge Venen. Het fijne van fietsen over de voormalige spoorbaan is, dat je geen last hebt van gemotoriseerd verkeer. Heerlijk rustig!
Vanaf het Natuurparkcentrum in Botrange kun je De Veenroute (27 km) fietsen, een educatieve route waarbij je alles leert over de flora en fauna in de Hoge Venen. In het centrum kun je overigens ook een elektrische fiets huren.
Voor mountainbikers ligt er in de Ooskantons een 480 lang trajectennet met steile afdalingen, water en hoogvlaktes. Kies een van de 13 lusroutes, zoals door het Hertogenbos in Eupen. Je kiest voor een moeilijkheidsgraad groen, blauw, rood of geel en alle routes zijn goed bewegwijzerd.
Fietsvakantie
- 8-daagse fietsvakantie.
- Deels over de Vennbahn.
- Hoge Venen van Eupen naar Sankt Vith.
3. Wintersport
Bij een flink pak sneeuw, en dat gebeurt vaker dan je denkt in dit hoogstgelegen gebied van België, lenen de Hoge Venen zich uitstekend voor een mooie sneeuwwandeling of tocht op langlaufski's. Juni, juli en augustus zijn de enige vorstvrije maanden hier en de eerste sneeuw valt meestal al in november. Controleer van te voren wel altijd even de sneeuwcondities.
Vanaf het chalet bij Baraque Michel kun je een mooie ronde langlaufen met diverse afstanden van 5 t/m 25 km of een combinatie van verschillende routes. Daarna kun je weer opwarmen met een warme chocolademelk of Ardenner speciaalbiertje als je dat lekker vindt. Ook vanaf Signal de Botrange en Mont Rigi starten diverse routes die bij winters weer goed worden bijgehouden. Heb je zelf geen ski's, dan kan je ze op diverse plekken huren, zoals in het Natuurparkcentrum Botrange.
Val de Wanne is een minder bekende langlaufbestemming en daarom wat rustiger. In Mont Spinette vind je meer uitdagende routes met steile en langere paden. In Rocherath ligt het Eifel Ski Centrum en kun je langlaufen langs historische plekken.
Een combinatie van mogelijkheden tot langlaufen en alpineskiën vind je in Ovifat, naast het meer van Robertville. Voor skiërs en snowboarders zijn er blauwe en groene pistes, dus ook voor beginners en kinderen zijn er veel opties. De meer ervaren skiër kiest voor de rode piste (snowboarden niet toegestaan).
En wat zuidelijker van de Hoge Venen, in Baraque de Fraiture, kun je zowel langlaufen als de piste af glijden. Er zijn 3 skiliften en er ligt 2 km aan piste op het Plateau des Tailles, die overigens weinig uitdaging zal bieden aan gevorderden. Verder kun je hier rodelen door de sneeuw.
Wallonië Voordeelpas
Deze pagina over de Hoge Venen maakt deel uit van een samenwerking met VISITWallonia. Neem zeker eens een kijkje bij hun voordeelpas om korting te krijgen op de leukste bezienswaardigheden, musea en accommodaties! Via onderstaande blauwe button kun de QR-code scannen om de webapp te zien. En vergeet niet om punten te sparen voor leuke cadeaus, als gratis entrees, overnachtingen en activiteiten.
