Stuwmeren van Kaprun
Natuur en technologie zijn nauw met elkaar verbonden in Zell am See-Kaprun. Dat bewijzen de indrukwekkende waterreservoirs en krachtcentrales hoog in de bergen. Een waanzinnig staaltje techniek, dat ook het centrum vormt van allerlei activiteiten in de omringende bergwereld.
Verbund - Kaprun Hochgebirgsstauseen
Christoph Kellner van de marketingafdeling van Verbund neemt me een dag mee op stap, om me een kijkje te geven in de wondere wereld van de waterkrachtcentrales in Kaprun. Waterkracht is de belangrijkste en meest duurzame energiebron voor elektriciteitsopwekking. Meer dan vier vijfde van de elektriciteit van Verbund komt uit klimaatvriendelijke hernieuwbare waterkracht.
Technologie is niet mijn sterkste kant - he, ik ben een vrouw -, maar ik probeer het verhaal in grote lijnen te begrijpen en kom tot het besef dat de stuwmeren heel vernuftig in elkaar zitten. Hoe het water komt van de Pasterze gletsjer, maar ook van andere bronnen. Hoe het naar beneden wordt geleid, maar soms ook weer omhoog gestuurd wordt naar het hoogste stuwmeer en de enorme snelheden waarmee de elektriciteit opgewekt wordt.
De waterkrachtcentrales gebruiken al tientallen jaren waterkracht als een hernieuwbare energiebron. De elektriciteitsopwekking is emissievrij en verandert het gebruikte water niet. De hoeveelheid en kwaliteit van het water blijven hetzelfde. Het duurt maar enkele jaren voor waterkrachtcentrales het vrijgekomen koolstofdioxide tijdens de bouw gecompenseerd hebben met koolstofvrije elektriciteitsopwekking. De centrales stoten vervolgens geen afvalwarmte of luchtverontreinigende stoffen uit. De centrales hebben dus een positieve invloed op het klimaat. Berekeningen geven weer dat zonder Verbund, de jaarlijkse CO2-uitstoot van Oostenrijk een vijfde hoger zijn.
Verbund heeft als belangrijkste doel het verwekken van elektriciteit met waterkracht, maar beheert ook het toerisme en allerlei activiteiten rond de alpiene reservoirs.
Overnachtingstips
1. Informatie- en ticketcentrum in het dal
De tour begint bij het informatiecentrum aan de Krafthausstrasse, meteen naast de entree van de Sigmund Thun Klamm. Hier kan je tickets kopen voor de kloof en een kijkje nemen naar de generatoren en turbines in het VERBUND informatiecentrum. Ook weer wat geleerd, er bestaan allerlei verschillende turbines. Naast het ticketcentrum staan een aantal soorten tentoongesteld.
Deel op Pinterest2. Tunnels
Vervolgens rijden we via de Kesselfallstrasse de hoogte in. In 45 minuten stijgen we maar liefst 1.200 meter. Grote delen van de rit rijden we dwars door de berg. Deze blijkt aan de binnenkant een ware gatenkaas van tunnels te zijn. Het is erg indrukwekkend.
De officiële route met de bus, waar je als bezoeker de trip mee maakt, voert slechts gedeeltelijk door een tunnel, tot bij de Lärchwand lift.
De nieuwste krachtcentrale, Limberg II (2006-2011) werd geheel in de berg gebouwd. De centrale gebruikt water van beide grote stuwmeren om elektriciteit te verwekken of op te slaan. Door deze ultramoderne toevoeging kon men een verdubbeling aan energie verwezenlijken. Naast Limberg II wordt er momenteel gebouwd aan een nog nieuwere centrale, de Limberg III.
3. Stuwmeren
En daar zijn ze dan, de waterreservoirs die de hele streek voorzien van elektriciteit. De Stausee Wasserfallboden ligt op 1.672 meter, het Mooserboden stuwmeer bevindt zich op 2.036 meter. Het zijn prachtige blauwe stuwmeren, omringd door groene almen vol kleurrijke bloemen.
In Erlebniswelt Strom is een tentoonstelling die inzage geeft in de bouw van de dammen en de impact die dit had op mens en natuur. Het zijn de nazi's die de bouw geïnitieerd hebben en dus werden. Destijds zijn er wel 10.000 krijgsgevangenen te werk gesteld onder barre omstandigheden, 120 van hen lieten daarbij het leven. Na de oorlog schepte het juist werkgelegenheid voor mensen uit heel Oostenrijk en daarbuiten.
Op de afbeeldingen en borden zie je ook duidelijk hoe er nu bij bouw en nieuwe constructies veel meer nagedacht wordt over de impact op het ecosysteem en de bescherming van de natuur. Een van de technieken die me opvallen is de "seed-sod combination". Wanneer er een stuk vegetatie weggehaald moet worden, wordt dit bewaard in plaats van weggegooid en hergebruikt als beplanting na beëindiging van de bouw. Door toevoeging van zaden herstelt de vegetatie snel.
Na bezoek aan het centrum lopen we door een van de controlegangen in de dam.
4. Lärchwand
Nog een staaltje van techniek is de Lärchwand Lift, Europa's grootste schuine open lift die een hoogteverschil van 431 meter overbrugt. De breedte van 8,2 meter is de grootste spoorbreedte ter wereld, nog een record! Tijdens de bouw van de stuwmeren was dit het enige middel om zwaar materieel, bouwmaterialen en vrachtwagens naar de hoge bergen te vervoeren.
Na voltooiing van de dammen halverwege de jaren 50 werd het een toeristische attractie. In de gerenoveerde lift is plaats voor maar liefst 185 passagiers, De Lärchwand schuine lift start bij het Kesselfall Alpenhaus en gaat omhoog naar het reservoir Wasserfallboden.
5. Leuke activiteiten in de natuur
Zoals ik al schreef gaan natuur en techniek hier hand in hand. Voor toeristen en mensen uit de omgeving zijn er mooie wandelingen te maken langs de stuwdammen en in de omringende bergwereld. Denk hierbij wel om de hoogte, die kan impact hebben op je bloeddruk en ademhaling. Ik had er zelf best veel last van.
De Herbal Nature Trail is een populaire korte wandeling. Wie grotere uitdaging zoekt kan de tocht naar het Heinrich Schwaiger Haus lopen. Voor kinderen is er een parcours uitgezet langs 6 interactieve stations en in de zomer kunnen volwassenen en kids ziplinen met de Flying Fox.
Naast wandelen kan je rond de Stauseen bergbeklimmen en trailrunnen. Een van de gaafste activiteiten voor durfals is de Mobo 107, de hoogste Via Ferrata ter wereld op de wand van de stuwdam. Durf jij?
Met het opwarmende klimaat en de krimpende gletsjers hebben ze hier de nodige uitdagingen. Het grootste probleem wordt gevormd door het steeds dunner wordende pak sneeuw, dat als een koelingslaag dienst doet, en het warme saharazand dat uit het zuiden aan komt waaien, twee factoren waardoor de gletsjer sneller smelt.
Toerisme en tickets
Jaarlijks bezoeken meer dan 100.000 gasten de stuwmeren van Kaprun. Tickets boeken kan in het ticketcentrum bij de Kesselfall, het vertrekpunt van bustours naar het Mooserboden reservoir. Tickets voor een combinatie van vervoer en begeleide tours kunnen online geboekt worden via Get Your Guide, maar daar kan je niet kiezen voor Engelstalige tours. Wanneer je boekt bij het Verbund zelf kan je dat wel aangeven.
De bussen rijden dagelijks van eind mei tot half oktober (afhankelijk van het weer), van 8u10 tot 16u45. De laatste afdaling vangt aan om 15u30. De prijs is op het moment van schrijven (2024) € 30 voor volwassenen en € 16 voor kinderen. Voor een hond betaal je € 7,-.
