Steigerwald
Duitsland - Steigerwald is een wijnregio en natuurgebied in de regio Franken, in het noorden van Beieren. Het is gelegen tussen de bekende steden Würzburg en Neurenberg, op de grens van Unterfranken, Mittelfranken en Oberfranken. Als liefhebber van wijn, mooie heuvelachtige landschappen én bijzondere flora en fauna is dit een heel interessante regio om te bezoeken.
Wijn, natuur en stadjes in Steigerwald
In Steigerwald vind je vele wijnhuizen. Als wijnliefhebber is het zeker een aanrader om deze te bezoeken. Verder is het grootste gedeelte van Steigerwald beschermd natuurgebied en kun je er volop wandelen en fietsen in alle rust. Bovendien vind je er mooie oude stadjes.
Naturescanner reporters Jordan en Janneke bezochten Steigerwald in het voorjaar en tonen je de highlights van deze regio.
1. Wijngebied Steigerwald
De regio Franken is een van de dertien Duitse wijnstreken waar kwaliteitswijn wordt geproduceerd. Wijn uit Franken herken je vaak direct aan de vorm van de fles, de zogenaamd Bocksbeutel, met afgeplatte buik en korte hals.
In de subwijnregio Steigerwald wordt vooral op de westhelling van het gebied wijn verbouwd op het gesteente keuper. Het wijnbouwgebied staat bekend om droge tot halfdroge witte wijn met een minerale smaak. Er worden diverse druivenrassen verbouwd, waarvan de Silvaner de oorspronkelijke druifsoort is van deze regio.
Een van de bekendste wijnhuizen uit de regio is Juliusspital uit Würzburg met wijngaarden op de Julius-Echter-Berg bij Iphofen. Hun wijn werd geschonken tijdens de kroning van Queen Elizabeth II in 1953.
Het is ontzettend interessant om een van de vele wijnhuizen te bezoeken. In een aantal daarvan is het mogelijk om te overnachten. Wij verbleven op Weingut Emmerich in Iphofen. Dit wijnhuis heeft vier gastenkamers en organiseert wijnproeverijen tijdens speciale gelegenheden.
Eigenaar Werner vertelt vol passie over zijn werk en rijdt ons rond door de verschillende wijngaarden, die verspreid liggen op de heuvels achter het wijnhuis. En natuurlijk mogen we een wijn proeven. Bijzonder: deze is gemaakt van vijf druivensoorten van meer dan honderd jaar oude wijnstokken.
Verder raden wij aan om eens een wijnwandeling te doen met een gids. Zo gaan wij zelf op stap met Georg Holfelder van Iphofen Erleben. Hij is geboren en getogen in Iphofen en kan werkelijk alles vertellen over de wijnen uit deze regio.
Samen met Georg beklimmen we de Schwanberg, waar we vanaf landmarkering Terroir F een geweldig uitzicht hebben over het middeleeuwse stadje en de omliggende heuvels met wijnranken. En ook hier mag er natuurlijk weer wijn geproefd worden, vergezeld door streekproducten zoals cranberry-appel-paté en fenegriekkaas. We eindigen bij Vinothek Iphofen, waar je tientallen wijnen kunt drinken en kopen van achttien wijnhuizen uit Iphofen.
Tip: bezoek Steigerwald in de herfst, want dan worden de druiven geoogst en kleuren de wijnbladeren in prachtige kleuren. Onderstaande foto ontvingen we van Georg en mogen we aan jullie tonen. Nu zouden we zelf in het najaar ook wel terug willen...
2. Middeleeuws stadje Iphofen
Het dertiende-eeuwse stadje Iphofen ligt aan de voet van het Steigerwald op ongeveer 10 kilometer afstand van rivier de Main. Het middeleeuwse stadje is zeer goed bewaard gebleven. Het ontkwam zelfs aan bombardementen in de Tweede Wereldoorlog, omdat er een medische hulppost aanwezig was. De historische altstad is zeker een bezoek waard met de liefdevol onderhouden vakwerkhuizen, het fraaie marktplein en imposante kerken.
Maar ook de oude stadsmuur met toegangspoorten en torens is het bekijken meer dan waard. Je maakt echt een reis naar het verleden. Wij lopen een gedeelte buitenlangs de stadsmuur en worden getrakteerd op bloeiende fruitbomen, fris groen en een heus vogelconcert. Zo idyllisch!
Iphofen heeft meer dan twintig wijnhuizen. In de historische stad ontkom je daar niet aan, je loopt van het ene wijnhuis langs het andere en op veel gevels van de vakwerkhuizen vind je wijngerelateerde afbeeldingen, wapenschilden en spreuken terug.
3. Natuurreservaat Wolfsee
Naturwaldreservaat Wolfsee is een van de grootste beschermde natuurgebieden in Beieren en is gelegen in het zuiden van Steigerwald. Vanuit het dorpje Dornheim kun je een prachtige en goed bewegwijzerde wandeling maken over de TraumRunde Dornheim, die aansluit op de NatURwaldweg Wolfsee.
Al in het begin heb je een prachtig uitzicht over de uitgestrekte weides vol bloemen, geelgekleurde raapzaadvelden en het dorp.
Ten zuiden en oosten van de grote Wolfsee bevindt zich loofbos, waar sinds 1978 geen bosbouw meer plaatsvindt. De bomen (voornamelijk beuken) krijgen hierdoor kans om oud te worden, daarom vormt het gebied zich steeds meer tot een ongerept oerbos. Dode bomen blijven liggen naast jonge, sterke en vitale bomen.
Langs het wandelpad staan veel informatieborden over de aanwezige flora en fauna. Twee bewoners van het gebied zijn de middelste bonte specht (die we volop hebben gehoord en waarvan we holen in bomen zagen) en de bever (die zich helaas niet liet zien). Maar ook de zwarte specht, Bechsteins vleermuis en geelbuikpad komen hier voor.
We vinden tijdens onze wandeling behoorlijk wat diertjes, zoals de wolzwever (een wollige vlieg met lange tong), vuurwantsen, oranjetipjes, kikkers en wel honderden kikkervisjes. Het is zeker genieten in dit hele rustige gebied volop frisgroene bomen, watertjes en grondvegetatie.
4. Panoramaweg en wildkamperen
De Steigerwald Panoramaweg is een wandelroute van maar liefst 161 km lang en loopt van Bad Windsheim naar Bamberg. Het is mogelijk om de hele trail te wandelen in negen etappes en te overnachten op wildkampeerplekken. Deze bivaks bestaan uit een veld waar je een nacht met een tentje mag staan (wel vooraf aanmelden), een vuurplaats en een toilet.
Maar natuurlijk is het ook mogelijk om slechts een deel van de Panoramaweg te lopen. Zo beginnen wij vanuit het dorpje Handthal de beklimming van de 476 meter hoge Stollberg, de hoogste wijnberg van de regio Franken.
Ook hier worden we weer getrakteerd op een prachtige uitzicht op de omgeving! Zoals op de meertjes waar spiegelkarpers worden gekweekt, een delicatesse uit de regio die in de winter verkrijgbaar is.
Bovenop de Stollberg komen we een burchtruïne tegen. Er is niet veel meer overgebleven dan een deel van de toren, een stuk muur en de ingang van de wijnkelder.
Onze interesse wordt ook gewekt door wat we op de grond zien kruipen: twee zandhagedissen (mannetje en vrouwtje), een hazelworm en enorm grote wijngaardslakken.
Eenmaal terug afgedaald naar Handthal gaan we langs het bezoekerscentrum van Naturpark Steigerwald en spreken twee rangers over de natuurbescherming van dit gebied, zoals het project ter bescherming van de geelbuikpad.
Toevallig vindt vandaag ook de jaarlijkse Waldtag plaats, waar veel mensen op af komen. Het thema is: ontdek het materiaal hout. Er zijn veel informatiestands, er wordt gewerkt aan houtsnijwerk en kinderen mogen bomen beklimmen. Fijn om te zien dat er zoveel interesse is in de natuur!
5. Boomkroonpad Steigerwald
Het Baumwipfelpfad Steigerwald is een meer dan veertig meter hoog boomkroonpad, gelegen bij Ebrach aan de noordkant van Steigerwald. Het is een zeer fraai en avontuurlijk pad, waar je al cirkelend steeds hogerop komt. Blikvanger is de beuk die in het midden van het rondlopende pad groeit!
Langs het pad staan wederom veel informatiebordjes met uitleg over paddenstoelen, vogels, gesteentelagen etc. Het is echt opvallend hoe goed Steigerwald de bezoeker informeert met wetenswaardigheden over de natuur!
We zijn verrast als we opeens een aantal wilde edelhert-vrouwtjes spotten, die zich niets lijken aan te trekken van alle mensen. Eenmaal boven genieten we van een geweldig uitzicht over de uitgestrekte beukenbossen.
6. Bierbrouwerijen
We kunnen het ons haast niet voorstellen, maar stel dat je uitgekeken bent op de wijn uit de regio, dan kun je altijd nog over op bier! Steigerwald staat namelijk bekend om de familiebrouwerijen. Wij brengen een bezoek aan Braumanufaktur Hertl, de allerkleinste bierbrouwerij uit Franken.
We worden zeer hartelijk ontvangen en krijgen een gepassioneerd verhaal te horen over het ontstaan van de brouwerij en over het brouwen van bier. Dit wordt overigens gewoon gedaan in de voormalige slachtruimte van de boerderij. Ontzettend leuk detail: elk lid van de familie heeft een eigen biertje met favoriete smaak. Op de flesjes én op de gevels van de boerderij staan grappige illustraties van deze familieleden. Zeker een bezoekje waard!
7. Wandelen in Steigerwald
Naast de Panoramaweg zijn er nog veel meer wandelroutes in Steigerwald. Het is heerlijk wandelen in de diverse en rustige natuur. We zetten een aantal lange wandelroutes op een rij, waarvan je natuurlijk ook steeds een klein gedeelte kunt lopen. De lange-afstands-wandelingen zijn goed bewegwijzerd en vaak verbonden aan een thema.
- De Kelten-Erlebnisweg (116 km) loopt van Bad Windsheim naar Zeil am Main en heeft als thema de kelten in regio Franken. Je komt langs archeologische opgravingen, musea, romantische dorpen en hoogtepunten in het landschap.
- De Kunigundenweg (110 km) van Aub naar Bamberg is een historische verbindingsweg van de benedikten. Je loopt dwars door de natuur, maar ook langs abdijen en kloosters.
- De Fränkischer Marienweg (466 km) is de langste wandelroute van Duitsland en is een rondwandeling vanuit Bamberg. Je komt langs negentig pelgrimsplaatsen en heiligdommen.
Ook zijn er vele kortere wandelroutes beschikbaar. Kijk eens bij Steigerwald Tourismus, zij hebben op hun website en op Komoot veel informatie en routes staan of vraag naar het wandelmagazine.
8. Fietsen in Steigerwald
Steigerwald is ook een paradijs voor fietsers. Of je nu van rustig rondtouren houdt of van mountainbiken, er is voor ieder wat wils. Hoewel het landschap behoorlijk heuvelachtig is, zijn er veel fietspaden waar je weinig hoeft te klimmen en dalen. Voor de avontuurlijke fietsers zijn er ook bospaden aanwezig waar het toegestaan is om te fietsen.
We zetten een paar fietsroutes op een rij:
- De Mainradweg (600 km) is een meerdaagse fietstocht van Bamberg naar Aschaffenburg, waarbij je fietst langs rivier de Main. Geniet van Frankische landschappen met regionale bijzonderheden.
- De 2FrankenRadweg (99 km) van Würzburg naar Bamberg verbindt de bier- en wijnregio en wordt aangeraden als tweedaagse fietstocht.
- De Aischtalradweg (121 km) van Rotherburg naar Bamberg loopt door mooie landschappen én fraaie stadjes.
- De Regnitz-Radweg (85 of 75 km) van Neurenberg naar Bischberg kent twee varianten: de dalroute en de kanaalroute. Je fietst door het prachtige Regnitzdal.
- Vom Main zur Zenn (98 km) van Kitzingen naar Fürth. Je komt door Naturpark Steigerwald en Naturpark Frankenhöhe.
- Fürstbischöfliche tour (203 km) is een rondrit vanuit Bamberg met matige stijgingen.
Ook hier geldt weer dat er talloze kortere routes en een fietsmagazine beschikbaar zijn bij Steigerwald Tourismus.
Gratis brochures
Video Steigerwald
Onze reis naar Steigerwald in de regio Franken maakten we op uitnodiging van Steigerwald Tourismus en Tourismusverband Franken. Wij vertellen vol eigen enthousiasme over de heerlijke wijnen en mooie natuur in deze regio.
